Mất mát

Lục bát mồ côi

Tác giả: Trần Đình Thọ

Mẹ đợi con đã lâu chưa
Ngàn thu tóc trắng không chừa hôm nay
Xuân già đếm những ngón tay
Bây giờ gió thổi mà cay mắt buồn
Phải đâu phận mỏng cánh chuồn
Phải đâu khô cạn suối nguồn yêu thương
Con từ phải kiếp tha hương
Nhớ da diết bữa ngày thường mẹ nuôi
Nghĩ mình như kẻ mồ côi
Lại thương mẹ trống vành nôi ơi à
Con về thăm tuổi trầu già
Lời ru khoét lõm kèo nhà mẹ ơi
Chắc người đếm tiếng mưa rơi
Chắc người trăn trở nhịp đời võng ru
Lá vàng nghiêng xuống mùa thu
Sao không vọng phía sương mù lá ơi?

Xa nhà được tin mẹ mất

Tác giả: Thi Vũ

Gió lay hoa khế xuống đồi
Nửa khuya trăng rụng mẹ tôi qua đời
Đường xa đất lữ mịt trời
Mù sương lá lệ suối ngời hình xưa
Xé mây một dải khăn thưa
Quấn đầu tang mẹ hồn thừa thãi đau
Tin như sét đánh dồn mau
Mà sao cứ ngỡ trước sau mẹ còn
Mai này đem tấm lòng son
Trở về đẩy liếp mới thon thót người
Vắng sân phòng lạnh một trời
Sụp đè xuống cả mình tôi một mình

Ra đi từ thuở bình minh
Một đời kim chỉ nhân sinh rách mòng
Lỗi thề con nước long đong
Mẹ theo cơn bệnh. Phá tròng con xa
Gió lay hoa rụng mưa sa
Lạy ba lần mẹ xin tha tội đời
Kiếp này con mẹ ra khơi
Đem thân chống bão vớt người trầm luân
Nào hay cố thổ bụi trần
Không người vuốt mắt thế bàn tay con

Lạy ba lần mẹ. Lòng con
Hoá sen xin đỡ chân son mẹ về

Sau những năm đi xa trở về, viết bài thơ ngày giỗ Má

Tác giả: Lâm Chương

Má tôi mất năm tôi mười hai tuổi
Tôi ra ngoài hiên đứng khóc
Ngó lên cây me già buồn hiu trước ngõ
Mây trắng bay qua tàng cây lá nhỏ
Nắng xế chiều héo hắt trên sân
Đàn gà con kiếm ăn trong hàng dâm bụt
Tôi biết từ đây tôi như con gà côi cút
Phải tập bươi tập sống một mình
Rồi những sớm hôm trái gió trở trời
Không ai sờ trán tôi thăm chừng nóng lạnh
Không có bàn tay nào vuốt tóc tôi
Trong những đêm khuya cựa mình trở giấc.

Ngày đưa tang tôi không còn nước mắt
Lầm lũi đi trong đám người chân đất
Trời âm u sương muối mùa Đông
Gió tháng Chạp se da quần áo ngắn
Trên đầu tôi đội một vòng khăn trắng
Vòng khăn mang số phận con người
Lúc quan tài hạ huyệt
Tôi quay mặt đi không dám nhìn
Lòng quặn đau cơ hồ chảy máu
Nén tiếng khóc vào trong cổ họng
Tôi cúi đầu ngó xuống bàn chân
Bàn chân lấm bùn đen câm nín
Như nỗi lòng khép kín trong tôi

Nhà tôi nghèo trống trước trống sau
Vách liếp che không ngăn được gió mùa
Mái tranh dột trời mưa dùng thau hứng nước
Chiếc bàn gỗ mọt ăn đêm ngày kẽo kẹt
Chiếc giường tre sắp làm củi đốt
Manh chiếu thấm mồ hôi
Mùng mền thâm niên thủng lỗ
Đêm tôi nằm co đắp mền không đủ ấm
Hai bàn tay tôi kẹp vào đùi
Nghe chó sủa sợ ma và bóng tối
Tuổi thơ tôi có những đêm dài tiếp nối
Giấc mơ nào cũng nước mắt rưng rưng.

Tôi thèm ăn mà bếp núc tro tàn củi lửa
Nồi niêu ám khói đen
Chén dĩa sành mẻ miệng
Chiếc ấm sứt vòi
Thùng gạo trong nhà đong chẳng đầy lon
Liếp rau sau hè không tay người chăm sóc
Cỏ dại mọc chen cây ớt cây cà.

Ba tôi làm con gà trống chạy rông
Tha về từng hạt gạo nuôi đàn con ốm đói
Anh chị tôi đội nón mê mặc quần dưới rốn
Bỏ học đi ra đồng mót lúa
Những đứa em tôi mặt mày lem luốc
Mũi chảy thò lò và khóc đòi ăn
Tôi giữ em không kể sáng trưa chiều.

Tay chân tôi khẳng khiu mà bụng rất to
Tôi nằm ngửa cho em vỗ bụng làm trống
Những đứa em tôi không biết cười
Bởi trên đời chẳng có gì vui
Tôi nắn những hòn bi
Những con trâu bằng đất sét làm đồ chơi
Khi em chán tôi bò bốn chân làm ngựa
Em cưỡi đi quanh quẩn trong nhà
Ngày nào tôi cũng giữ em
Ngày nào em tôi cũng khóc
Tôi không biết hạnh phúc là gì
Cũng không hiểu thế nào là đau khổ
Có những hoàng hôn nắng ráng mỡ gà
Tôi dẫn em ra đầu ngõ ngóng anh chị tôi về
Nghe tiếng chim cu từ rừng xa vọng lại
Nghe gió từ bờ sông thổi lên
Tôi buồn mà không hiểu vì sao
Ở đằng xa phía cuối con đường
Dáng anh chị tôi đi thất thểu trong chiều
Đầu đội lúa mót
Tay cầm xâu cá nhỏ
Anh chị tôi mỉm cười như mếu
Tôi cũng cười nhưng sao lòng muốn khóc

Đêm tháng Bảy thằng em tôi chết
Trời mưa dầm dột ướt chiếc giường tre
Gió vi vút luồn qua vách liếp
Như quỷ thần réo gọi hồn ma
Ba tôi đắp mặt em bằng manh áo cũ
Trên đầu nằm thắp một ngọn đèn lu
Đèn trứng vịt không soi người tỏ mặt
Nhà âm u nhang khói quyện mùi
Ba tôi ôm đầu ngồi lặng thinh chờ trời sáng
Anh chị em tôi đứng nép vào nhau
Vừa hỉ mũi vừa lau nước mắt
Tôi thương em không thế nào kể xiết
Nhớ lúc em đi ra đi vào đói bụng
Vét nồi cơm không còn một hột
Nhà nghèo đâu dám mơ miếng thịt
Đời cúi thấp ngó hoài mặt đất
Trên lưng đè tảng đá ngàn cân.

Người lối xóm cho cái hòm gỗ tạp
Đưa em đi bằng chiếc xe trâu
Em về đất nằm bên cạnh má
Trên khu gò đầy những cỏ may.

Những thằng bạn nhỏ mau quên
Hay đùa chơi dưới cây me già trước ngõ
Chẳng đứa nào còn nhắc em tôi
Buổi trưa trưa tôi một mình đi bộ
Lên gò ngồi nhớ má thương em.

Mồ côi cha ăn cơm với cá
Mồ côi má lót lá mà nằm
Tôi lớn lên trong niềm tủi cực
Có lúc phải cắn răng để đừng bật khóc
Bà con xa ngoảnh mặt làm ngơ
Bà con gần nhìn nhau ghẻ lạnh.

Tôi bước đi trên dải đất này
Lòng buốt nhức qua bao ngày thương khó
Đêm thắp đèn ngồi mơ một chùm hoa đỏ
Và môi ai nở một nụ cười.

Hoa biển dâng người

Tác giả: Thuận Hữu

Kính viếng hương hồn cha

Không được về cùng cha đi biển
Những đêm dài con nghĩ thương cha
Đại dương chứa bao diều dữ dội
Mà cha con sức yếu tuổi già
Cha đã sống trọn đời vất vả
Có ngày nào cha được nghỉ ngơi đâu
Cánh buồm cha cứ ra khơi vào lộng
Gió rít bên tai, nắng dội lửa trên đầu
Tần tảo sớm hôm chưa dêm nào trọn ngủ
Manh áo sờn muối đọng vệt ngang lưng
Nhường hết cho người thân từng miếng ăn cái mặc
Vất vả khó khăn cha chịu đựng âm thầm
Rồi đột ngột cha đi chẳng phiền ai chăm sóc
Buổi sáng ấy nghe tin, con ngơ ngác bàng hoàng
Mất mát đau thương lớn không gì bù đắp
Con bỗng thành côi cút giữa thế gian
Con tha thẩn thả hồn về biển
Nước mắt rơi trên bình thản những con thuyền
Và thoáng bóng cha đang vững tay chèo lái
Đưa đời con đến bờ bến bình yên
Hạt muối con ăn thắm vị mặn mồ hôi cha đó
Cha và biển quên thân nuôi con lớn giữa đời
Chiều nay biển dâng đầy nghìn đỉnh sóng
Nở hoa trắng viếng Người bát ngát trùng khơi…

Tháng 4 năm 1986 (3.3 âm lịch)

Hoa đầu nôi

Tác giả: Đinh Vũ Hoàng Nguyên

Em sinh
Vài ngày sau, mẹ mất.
Bà ru em ngủ
Cái cò cái vạc
Đậu vành tang nôi.

Mẹ chắt cho em cuộc đời
Mà chẳng kịp
chắt
cho em
dòng sữa.
Khói hương trắng mảnh
Chẳng bay về trời
Làn hương thở nhẹ
Quanh vầng trăng nôi.

Bà hái cho em chùm hoa
Em nắm rung rinh
một chùm chuông nụ
Môi non bập bẹ:
“Là hoa cho mẹ!”

Em à em ơi…
Hoa treo đầu nôi
Em ngoan em ngủ
Từng bông chuông nở…

Nụ cười mẹ đặt
Trong chùm hoa nôi.

Vĩnh viễn từ nay

Tác giả: Võ Văn Trực

Vĩnh viễn từ nay con không thấy mẹ nữa rồi
Con nghĩ thế, nước mắt trào nóng bỏng.
Đất quá rộng và bầu trời quá rộng
Con lặng ngồi bé nhỏ giữa hoàng hôn
Nhìn nuối theo bóng mẹ cuối đường thôn
Rồi xa hút lẫn trong màu nắng nhạt
Phía đồng ấy màn chiều giăng man mác
Nấm cỏ rầu côi cút giọt sương rơi…

Vĩnh viễn từ nay con không thấy mẹ nữa rồi
Con thoáng nghĩ…(cơn gió về lạnh quá):
Bốn mươi tuổi con từng đi khắp ngả
Chân dạn dày gai góc với mưa bom
Đến bữa rày mới thấy thật đời con
Giã từ mẹ – giã từ thời thơ bé.
Khung cửa nhỏ mẹ ngồi chiều nắng xế
Ôi hôm nay khung cửa rộng dường bao.

Con đã về đây con hỏi con chào
Sao chẳng thấy mẹ đáp lời thương mến?
Sao chẳng thấy mắt mẹ nhìn âu yếm?
Nén hương trầm khói toả lạnh tường vôi…

Vĩnh viễn từ nay con không thấy mẹ nữa rồi
Chỉ còn lại chiếc giường tre mộc mạc
Và thơm thoảng vị trầu cau ấm áp
Mẹ từng nằm kể chuyện những đêm đông
Dẫn con đi qua trăm núi nghìn sông
Đến thế giới lung linh đầy khát vọng.
Lời mẹ hát phả vào con ấm nóng
Lẫn với mùi rơm rạ của đồng quê
Câu ca dao hoà lẫn với câu vè
Như ngọn suối chảy tràn trong tâm tưởng,
Ôi tiếng hát diệu kỳ thành âm hưởng
Của thơ con suốt mấy chục năm trời.

Vĩnh viễn từ nay con không thấy mẹ nữa rồi
Mẹ để lại cho con nhiều kỷ niệm
Mà con tưởng dẫu trời lay đất chuyển
Kỷ vật này còn đến mãi mai sau:
Lầy sục đồng Thung, chua mặn đồng Lao
Mẹ đã mất cả một thời con gái
Mẹ đã mất nhiều mùa trăng tình ái
Để kênh đồng, rửa mặn với thau chua,
Dằng dặc thời gian lũ lụt cuốn xô
Lên mặt mẹ – tạc vô vàn đợt sóng
Khi hạt thóc vừa thơm màu nắng óng
Mẹ ra đi… Con bước giữa đồng vàng
Còn vẳng nghe tiếng sóng tự xa xăm
Cứ ì oạp vỗ vào con day dứt,
Con cúi xuống bùi ngùi cầm nắm đất
Nâng bàn tay đời mẹ mặn mồ hôi.

Vĩnh viễn từ nay con không thấy mẹ nữa rồi
Đau đớn thế làm sao con nén khóc!
Một đời mẹ tám mươi năm khó nhọc
Mẹ chính là máu thịt của quê hương:
Là gốc khế tuổi thơ trĩu quả sau vườn
Cho con biết vị chua tê đầu lưỡi,
Là mát rợi bờ ao xanh rặng chuối
Cho lòng con được nếm vị ngọt ngào,
Là ngọn núi Hai Vai chót vót trời cao
Cho con thấy cờ bay ngày nổi trống,
Là bờ bãi ven sông chân trời mơ mộng
Cho đời con bồi đắp mãi phù sa…

16-2-1978

Chuyện bà tôi

Tác giả: Đinh Long

(Bà mẹ Việt Nam anh hùng)

Người ta chỉ chết một lần
Bà tôi sống chết lẫn lầm mà đau

Ba lô bốn chiếc trên đầu
Như là bốn khối huyết cầu còn tươi

Ngày ngày cơm bữa bà nuôi
Vẫn nguyên như thể năm người… ngày xưa

Thương con biết mấy cho vừa
Đêm canh giấc ngủ, sớm trưa dỗ dành

Chú mát tính, chú đành hanh
Bà nhìn lên đốm hương vành, bà khuyên

Chia công bằng những vàng tiền
Chú vùng đắt đỏ, chú miền đảo xa

Chú nào bé nhất nhiều quà
Chú hay đau yếu, chú qua luyện rèn

Chú nhiều huy hiệu, bằng khen
Cứ như bà đã ở “bên kia” rồi

Bà buồn một nỗi khôn nguôi
Cả bốn sau biết ai người khói nhang…

Sáng ra, các chú xếp hàng
Bà giao nhiệm vụ, bà sang lễ chùa

Sống bằng nước lã, nước mưa
Đi bằng hương khói ngày xưa, bây giờ

Đời còn thực thực, hư hư
Đời còn những tháng năm thừa nào hay

Ngửa bàn tay, sấp bàn tay
Cả đời bà lại ăn mày lời ru.

Nhớ mẹ mùa đông

Tác giả: Huệ Triệu

Gió se, lại nhớ mùa đông
Con nghe lạnh tự đồi thông lạnh về
Nhớ bàn tay mẹ buốt tê
Chổi gầy mẹ quét bốn bề nắng loang

Ngày xa, tháng gọi bàng hoàng
Xanh hai nấm cỏ, gói ngàn nhớ thương
Lá rơi hay tiếng vô thường
Nhòa sương bóng mẹ cuối đường liêu xiêu

Xót lòng nâng níu thương yêu
Cũng không ngăn được một chiều gió lay
Con cầm muôn đắng ngàn cay
Không đau bằng phút giây này, mẹ ơi!

Gió đi lạc phía chân trời
Con đi lạc giữa muôn lời nhân gian…

2010

Vẽ chân dung mẹ

Tác giả: Vũ Phán

Hạt cát vỡ trôi khỏi bến sông Hồng
Nửa đời li hương
Nhớ về quê ruột
Tìm ảnh mẹ trong hành trang nước chảy
Lấy gì thờ
Ngày giỗ mẹ đây?

Con ngồi mặc yếm chít khăn
Tưởng nhớ bờ đê heo may gió thổi
Con sông Linh Giang lũ ào cuộn đỏ
Hoạ sĩ nhìn
Hoạ sĩ vẽ chân dung

Vẽ xong rồi đặt trước bàn hương
Chẳng ai nghĩ không phải là hình mẹ
Đôi mắt buồn treo hai giọt lệ
Sinh thời mẹ vẫn khóc vì con.

Hà Nội, đêm vào thu, 30.08.2004