Cõi xưa

Cõi xưa

Tác giả: Lê Đình Cánh

Con về không kịp mẹ ơi
Cơi trầu đã khép lại lời trối trăng
Mái đầu đã lạnh sương giăng
Hàng mi chớp ánh sao băng cuối trời

Cỏ xanh đã hát thành lời
Áo nâu về với cuộc đời đất nâu
Thôi đành để lại phía sau
Câu hò sông Mã nửa đau nửa buồn
Sông Chu chớp bể mưa nguồn
Trời quê bão giật mây cuồn cuộn mây…
Trăm năm cây lúa vẫn gầy
Giếng thơi muôn thuở vẫn đầy ca dao!

Về làng

Về làng

Tác giả: Nguyễn Duy

Làng ta ở tận làng ta
mấy năm một bận con xa về làng
gốc cây hòn đá cũ càng
trâu bò đủng đỉnh như ngàn năm nay

Cha ta cầm cuốc trên tay
Nhà ta xơ xác hơn ngày xa xưa
Lưng còng bạc nắng thâm mưa
bụng nhăn lép kẹp như chưa có gì

Không răng… cha vẫn cười khì
rượu tăm còn để dành khi con về
ngọt ngào một chút nem quê
cay tê cả lưỡi đắng tê cả lòng

Gian ngoài thông thống gian trong
suốt đời làm lụng sao không có gì
không răng… cha vẫn cười khì
người còn là quý xá chi bạc vàng

Chiến tranh như trận cháy làng
Bà con ta trắng khăn tang trên đầu
vẫn đồng cạn vẫn đồng sâu
chồng cày vợ cấy con trâu đi bừa

Đường làng cây cỏ lưa thưa
thanh bình từ ấy sao chưa có gì
không răng… cha vẫn cuời khì
giàu nghèo có số nghĩ chi cho buồn

mẹ ta vo gạo thổi cơm
ba ông táo sứt lửa rơm khói mù
nhà bên xay lúa ù ù
vẫn chày cối thậm thịch như thuở nào

Lũ em ta vác cuốc cào
giục nhau bước thấp bước cao ra đồng
mồ hôi đã chảy ròng ròng
máu và nước mắt sao không có gì

Không răng… cha vẫn cười khì
đời là rứa kể làm chi cho rầu
cha con xa cách đã lâu
mấy năm mới uống với nhau một lần…

Ruột ta thắt mặt ta nhăn
Cha ta thì cứ không răng cười cười
Ta đi mơ mộng trên trời
để cha cuốc đất một đời chưa xong

Thanh Hóa, cuối 1988

Từ một dòng sông

Từ một dòng sông

Tác giả: Võ Minh Trang

Gõ cây bút hỏi thơ già mấy tuổi
Bóng trăng ngoan ngày cũ có còn không
Dòng ký ức có tung mù gió rối
Kiếp lục bình được mấy bận trổ bông?

Bờ tre cũ trên đất vườn quê cũ
Trỗi thanh bình bệu má gió nồm đông
Gọi thơ về gom mảnh trời quá khứ
Thắp hoa niên bùng cháy ngọn đèn hồng

Rủ bạn bè lột áo xuống chơi sông
Đá bò đúp hoặc chạy rong đuổi cá
Nước sông Thu-Bồn em ơi mùa hạ
Không tắm sông không thể biết được đâu

Gái chọn bên bồi trai thích vực sâu
Mà vẫn giữ trọn câu tình thu thủy
Bởi trót vay món nợ lòng thi sĩ
Nên thân đành lạ lẫm bến sông quê

Mấy mươi năm mới có buổi quay về
Thôn xóm cũ chừng lạ huơ lạ hoắc
Những đứa trẻ lớn thình không biết mặt
Bạn bè xưa tan tác sạch sành sanh

Nhìn dải Thu-Bồn thương đất Phú-Hanh
Con cá nhỏ sống trong đồng ruộng nhỏ
Lắc hàng rào vàng rưng gai mắt ó
Thương đôi chân của mẹ quá chừng thôi

Ngoài rẫy tranh lắm gai dứa xấp xôi
Trời nắng chang chang ngày dài đổ lửa
Mẹ tắm mồ hôi nhòe dòng máu ứa
Sánh tình con chưa xứng nửa lời ru

Đại lượng Mẹ cười mát giọng sông Thu
Đã lớn khôn chưa cái thằng khéo dại
Đừng bận bịu lạc lòng như con gái
Đường vào xuân gai góc lắm kia mà

Mẹ nhọc nhằn chờ đá sỏi đơm hoa
Chuối thanh tiêu nhỏ buồng nhưng trái ngọt
Nương tre lão măng non cao chót vót
Tình Mẹ tình quê nặng lắm Mẹ ơi

Dòng chảy tháng năm đắng hột bời lời
Chạnh cõi người mòn gót chân trên sỏi
Vàng trái thị khói lam chiều quê ngoại
Mái chèo thơ thổn thức buổi quay về

Bàn tay mẹ

Bàn tay mẹ

Tác giả: Tạ Hữu Yên

Bàn tay mẹ
Bế chúng con
Bàn tay mẹ
Chăm chúng con

Cơm con ăn
Tay mẹ nấu
Nước con uống
Tay mẹ đun

Trời nóng bức
Gió từ tay mẹ
Con ngủ ngon
Trời giá rét
Cũng từ tay mẹ
Ủ ấm con

Bàn tay mẹ
Vì chúng con
Từ tay mẹ
Con lớn khôn

Bài thơ này đã được nhạc sĩ Bùi Đình Thảo phổ nhạc thành nhạc phẩm cùng tên.

Những ngôi chùa trong đêm

Những ngôi chùa trong đêm

1.

Mẹ đang cầu nguyện
mỏi mòn chuỗi hạt tháng năm

bóng mẹ in trên vách thời gian
như pho tượng tạc bằng nước mắt

Mẹ bảo: nước mắt ban ngày chảy xuôi đánh thức những ngôi đền
còn ban đêm nước mắt chảy ngược vào trong
thấm đến một miền đức tin cứu rỗi

bởi thế
trên gương mặt thời gian
trên gương mặt người đừoi
nước mắt không bao giờ ngừng chảy

rồi mẹ bảo: có ngôi đền chỉ làm bằng nước mắt
rồi mẹ bảo: có ngôi đền chỉ xây bằng đức tin
rồi mẹ bảo: có ngôi đến làm bằng lời cầu nguyện

rồi mẹ bảo: chiều xuống rồi về nhà đi con

2

Mẹ ơi !
đám mây lành kia là con trai của mẹ
dẫu ánh ngày đã tắt
mẹ vẫn nhận ra con dưới mái nhà này
mẹ vẫn nhận ra con
mùi mồ hôi bé bỏng quen thuộc
khi con chạy về từ một tuổi thơ xanh xao, còm cõi vì chiến tranh
dho đến ngày đám mây lành kia
dừng lại
trước một ngôi chùa

3

Một ngôi chùa lặng lẽ nở trong đêm
như một đóa sương trong vắt

khi những bông sen
như búp nhân từ của Đức Phật
đang lẳng lặng vén bóng đêm u ám
trên gương mặt nhẫn nhục của con người
trong một tiếng chuông sâu

4

Suốt đêm gió lạnh về
những pho tượng trầm ngâm trên bệ đá

các ông có thể bị cảm lạnh
vì dưới mái đêm này
chỉ duy nhất một ngọn nến mong manh

các ông suy ngẫm gì khiến bóng đêm mất ngủ
các ông dằn vặt gì làm bóng đêm đăm chiêu

suốt đêm gió lạnh về
nến đã tắt và các ông vẫn nín lặng như thế
suốt đêm gió lạnh về
nến đã tắt và các ông vẫn trầm ngâm như thế
ngước nhìn thế gian

5

Ở nơi cao sang nhất
hay ở nơi thấp hèn nhất
người luôn ở bên ta

người luôn nhìn ta với ánh mắt bao dung nhẫn nại
để hướng thiện và nâng đỡ ta lên

nà có nhiều khi người chẳng nói gì cả
như hư vô thấm vào hư vô
như vật chất thấm vào vật chất
như hơi thở thấm vào hơi thở
như phù sa thấm vào phù sa
như niềm tin thấm vào niềm tin

6

Miệt mài và bền bỉ
trong đêm
tiếng mõ tụng
con đường thiền bền bỉ

mỗi bước chân là một tiếng mõ
ngân lên thăm thẳm dưới sao trời

ngân lên
tiếng đất thở phập phồng trong tượng đất
ta không phải là hoàng hôn nơi bùn lầy
ta là phù sa của hy vọng

ngân lên
tiếng gỗ thở trầm tư trong tượng gỗ
ta là ngọn gió diệp lục của đại ngàn
ta không phải rêu tối dưới thung sâu

miệt mài và bền bỉ
tiếng mõ trong đêm
không tự nhận mình là đại ngàn
không tự ví mình là hy vọng
chỉ ngân lên
thăm thẳm sao trời

7

Tiếng hát đều đều và chậm rãi của người
như nước chảy trong đá
như trăng soi trong đá
như máu thức trong đá

tiếng hát mệt mỏi và tha thiết của người
đưa bàn tay lại gần một bàn tay
đưa ánh mắt lại gần một ánh mắt
đưa con người lại gần một con người

và chúng ta cất bước trên đường thẳm
trong tiếng hát đều đều và chậm rãi
trong tiếng hát thiết tha và mệt mỏi
hướng đến những ngôi chùa trong đêm

nơi máu thức trong đá
nơi trăng soi trong đá
nơi nước chảy trong đá

8

Mẹ ngồi, hai vạt áo nâu
Hương ba nén thắp, khói cầu nguyện bay
Ngoài kia tiếng vạc khô gầy
Sao dăm mảnh vỡ, gió day dứt lùa

Nghe như vọng tự ngàn xưa
Trong sương khói tiếng mõ chùa đêm đêm
Những ai trở lại thiên nhiên
Lánh đời về dưới cửa thiền những ai

Đức tin ở một ngày mai
Những tượng đất hát, những đền đài thiêng
Đạp qua khổ nhục oán hèn
Đạp qua dục vọng, cháy lên Niết bàn

Đêm nay, ba nén hương tàn
Nước trong một chén, kinh ngàn lời ru
Mẹ tôi, vạt áo nâu xưa
Tay thành kính chắp, khói mờ dương gian

Không đề

Không đề

Đi một trưa hè, con thương mẹ
Chợ Bầu, sông Đáy nắng nôi
Phấn trắng mẹ phơi sườn sông vắng
Tóc trắng mẹ phơi dưới trời

Mẹ ơi áo mẹ mười năm nắng
Tóc mẹ phơ phơ dáng lặng thầm
Mẹ ơi tay mẹ mười năm trắng
Chân mẹ mười năm mưa nắng ngâm

Đi một trưa hè. Đi suốt trưa
Vóc người đổ sáng những năm xưa
Trưa nay sông Đáy mơ hay thức
Sóng vật mình lên trông xanh chưa ?

Đất ngày thường

Đất ngày thường

Tác giả: Hữu Thỉnh

(Trích Trường ca)

Mười bảy tuổi chắc gì mưa ướt áo
Em đứng so le bên mùa ngâu
Em chọn mùa ngâu để tha hồ lãng quên, tha hồ mơ mộng
Anh đi qua không gặp mắt em nhìn

Mưa trút nỗi niềm
Gió trên đường lai láng
Lật hạt gạo anh tìm
Em đứng cùng ai
Em đứng cùng ai
Lật hạt gạo lại thấy em đang hát
Gió có điều chi mà tìm đến sông dài

Mười năm rồi
Khúc mía gầy anh chưa hề róc vỏ
Mẹ một mình đi cấy cánh đồng xa
Mẹ đã đi hết con đường của mẹ
Hạt thóc đâu
Hạt thóc đâu
Sấm chớp trước hiên nhà

Mười bảy tuổi chắc gì mưa ướt áo
Mẹ mong em vấp phải cầu vồng
Em hẹn về tháng Tư
Bánh trôi nước vỡ đường không gặp bóng
Em hẹn về tháng Sáu
Ngọn sào tre ngấp nghé trái bòng non
Mẹ nhờ cuốc kêu
Cuốc kêu nhỏ máu
Mẹ nhờ khói bếp
Trời ngắt khói đem đi
Rau sam rau dệu rau gì
Rủ nhau thương mẹ những khi mẹ chờ

Anh xuống đò Phụng Hiệp tìm em
Lục bình trôi tránh mặt
Tôm cá quăng mình vào tiệc lớn
Ai chèo đò như dáng mẹ ta khom

Ngọn dừa vuốt gió dài thêm
Vuốt dài thêm con đường sông nước
Chẳng thấy em đâu củi rều trôi chóng mặt
Chiều động lòng cho câu lý cầm tay

Anh đi tìm em câu lý vắt vai
Người cắp thúng đi dọc đường số một
Người thắt cổ dưới gốc cây bình bát
Người đi nhờ phóng ảnh để thờ con

Mẹ ơi mây héo con xin mẹ
Cho con lên an ủi mặt trăng buồn
Chợ tan đường cũng như tan chợ
Bán được buồn hay mua được buồn hơn

Ta vay bóng mát mà không trả
Trời hiểu vì sao lại mất mùa
Ta đã qua những mặt bàn nguy hiểm
Những người hiền vương vít giữa rơm khô

Người ta bảo em rẽ qua kênh Sáng
Anh rẽ bùn qua kênh Sáng tìm em
Người ta bảo em rẽ qua tiệc cưới
Anh tới nơi bát đũa đã say mèm

Nếu em không hứa em quay lại
Cá chẳng hơi đâu đớp bóng cầu
Nếu em không hứa em quay lại
Sáo chẳng rủ đàn bổ xuống lưng trâu

Lục bát mồ côi

Lục bát mồ côi

Mẹ đợi con đã lâu chưa
Ngàn thu tóc trắng không chừa hôm nay
Xuân già đếm những ngón tay
Bây giờ gió thổi mà cay mắt buồn
Phải đâu phận mỏng cánh chuồn
Phải đâu khô cạn suối nguồn yêu thương
Con từ phải kiếp tha hương
Nhớ da diết bữa ngày thường mẹ nuôi
Nghĩ mình như kẻ mồ côi
Lại thương mẹ trống vành nôi ơi à
Con về thăm tuổi trầu già
Lời ru khoét lõm kèo nhà mẹ ơi
Chắc người đếm tiếng mưa rơi
Chắc người trăn trở nhịp đời võng ru
Lá vàng nghiêng xuống mùa thu
Sao không vọng phía sương mù lá ơi?