Cõi xưa

Cõi xưa

Tác giả: Lê Đình Cánh

Con về không kịp mẹ ơi
Cơi trầu đã khép lại lời trối trăng
Mái đầu đã lạnh sương giăng
Hàng mi chớp ánh sao băng cuối trời

Cỏ xanh đã hát thành lời
Áo nâu về với cuộc đời đất nâu
Thôi đành để lại phía sau
Câu hò sông Mã nửa đau nửa buồn
Sông Chu chớp bể mưa nguồn
Trời quê bão giật mây cuồn cuộn mây…
Trăm năm cây lúa vẫn gầy
Giếng thơi muôn thuở vẫn đầy ca dao!

Dâng má thương

Dâng má thương

Từ đáy thời gian, dậy tiếng ru,
Ầu ơ lời má, giọng trầm phù
Má ơi, hồn đất bao năm thiếp
Bỗng chốc trưa nay vẳng, tít mù.

Kẽo kẹt xà nhà tiếng võng đưa
Đâu đây đồng vọng cõi xa xưa:
Thổ ngơi thơm phức; hồn ma cũ,
Lòng rộn vui mà mắt lệ mờ.

Ngày qua, năm tháng cứ trôi xuôi
Một phút nhớ xưa, thoắt ngậm ngùi.
Những ngỡ tro tàn trong bếp lạnh,
Hay đâu than ngún dưới tro vùi.

Ngược dòng năm tháng mấy dòng này
Những áng tuyết xưa gợi lại đây
Gởi cả muôn thương cùng vạn nhớ…
Tân Uyên đất má, thảm vơi đầy.

Những gương mặt thời gian

Những gương mặt thời gian

Tác giả: Lê Quang Sinh

Trích Trường ca Xin làng trồng lại cây đa

I

Tôi tìm lại những năm tháng cũ
Đom đóm bay lấp lóe tuổi học trò
Đền Phủ Mẫu suốt ngày chim chích hót
Trái đa rơi đầy những lời ru.

Mẹ tôi ru giọt buồn của ngoại
Con cá, con tôm, cánh vạc, thân cò…
Gió đông thổi ngập đồng Đằn năn lác
Đong đầy con mắt tháng ba.

Ngồi nghỉ dưới gốc đa
Ngả nón quạt một cánh đồng khô khốc
Những thợ cày thợ cấy
Lội qua con gió lào.

Mẹ ủ mốc tương
Trên chiếc nia cha đan mùa trước
Bữa cơm rau muống dầm sương
Cha mẹ làm nên ngon ngọt đời thường.

Thế mà con đã nghịch vỡ vại tương
Buổi trưa ấy
Trốn lên cành đa cùng lũ bạn
Gặp nắng òa,
Bóng mẹ nỏ trên sân.

Mẹ lặng lẽ nhặt lên từng mảnh vỡ
Lòng chắt chiu lại chắp, lại hàn
Ủ ấm niềm tin vô tình con đánh mất
Đem hết lòng nhân hậu vá cho con.

Đốt đèn lên mẹ đi khắp xóm
Đường sống trâu đêm lập lòe đom đóm
Tiếng tắc kè vấp lên, vấp xuống
Vin ngọn đèn làm gậy chống qua đêm.

Như dòng sông cần mẫn phù sa
Mùa ngô như trổ từ tóc mẹ
Đàn sáo ào lên từ vạt cỏ
Lắng xuống vòm đa xanh.

II

Các anh xa làng từ đầu cuộc chiến tranh
Có người đi không bao giờ trở lại
Trịnh Huy Lượng
Liệt sĩ đầu tiên thời chống Mỹ
Trần Văn Phú
Nằm lại rừng miền Đông trong trận mở màn
Vũ Văn Cần
Lê Văn Tươi
Những đứa bạn tôi
Gửi lại làng một thời tới lớp
Bạn nằm lại như cây cột mốc
“Nam quốc sơn hà…”.
Dưới tán đa
Là hương khói,
Là làng
Lặng lẽ tiễn đưa
Những vong hồn
Đền Phủ Mẫu tiếng chim thảng thốt
Nước mắt người vàng vọt lá đa xanh.

Những rễ đa những những ngón đa người
Bấu vào đất mà tìm sự sống
Những trận bão tung cây
Những mùa lũ mặt người, mặt nước
Không yêu đất làm sao trồi ngụp được
Đa với người làm một chứng nhân.

Đi qua những mùa nám bã chè
In nửa mặt chị tôi
Chồng chết sớm
Làm mẹ,
Làm người đàn ông trong nhà
Lũ con nhỏ như tổ chim gặp bão
Chạy chợ qua sông
Gặp mặt mình trong nước…

Trưa ấy chị vào đền Phủ mẫu
Dưới tán đa lẩm nhẩm khấn thầm
Làm sao tôi biết được
Chỉ trách sông trong văn vắt nước
Vô tình làm gương soi.

III

Chúng tôi lớn lên
Những trai tráng của làng
Bằng tất cả những gì làng có
Củ sắn non
Hoa bí hoa bù
Biết đặt trúm, đặt lừ
Đào bùn bắt trạch
Biết đan cái nia
Biết làm cái vách
Biết hái hoa mơ mộng ngất trời
Ăn bữa trưa phải nhìn bữa tối
Hạt ngô non bấm bụng để già
Bát nước chè xanh sớm tối
Gọi nhau qua hàng rào…
Ai cất câu hò mà sông mà nước
Để chẳng thể cầm lòng quên nhau được.

Thăm thẳm nghìn năm
Lời ru lắng lọc sông trong vắt
Chúng tôi bơi trên dòng sông ấy
Chúng tôi uống bằng nguồn nước ấy
Bằng những câu ca người mẹ nào cũng thuộc
Bãi Phốc Chùa xưa miên man hoa Cúc
Các anh từng đến đây
Leo lên gác chuông mắt đổ xuống sông này
“Bao giờ ghềnh Sét đứt đôi…”

Ghềnh Sét đứt đôi
Sông con lấp cửa
Lời niệm vào sông núi đất đai
Phù sa bồi phù sa – Gương mặt những hiền tài.

Anh lặng im
Đối mặt với ngọn đèn
Đối mặt với ước mơ
Đã đôi lần thất bại
Sông chẳng là sông nếu không còn bờ bãi
Mỗi cánh buồm chẳng có khát khao riêng!

Tôi nhận ra anh vóc dáng cánh buồm
Nơi bến đỗ xuân về hoa trổ trắng
Có một người con gái đứng chờ anh
Có một làng già trẻ đứng chờ anh
Dưới gốc đa ngày ấy
Thơ tìm ra hạt giống để gieo trồng.

IV

Chót vót cành đa một tổ chim non
Chúng ríu rít giữa vòm trời thăm thẳm
Trưa nắng đọng nghe tiếng chim mảnh mỏng
Cứ dát vàng mặt đất đợi người xa.

Cảm ơn em dưới gốc đa ngày ấy đã trao quà
Một cuốn sổ tay, đôi câu thơ đề tặng
Lời thì xa xôi, ánh mắt đầy hoang vắng
Đã bao lần cố gỡ lại bầm thêm.

Sông Mã ơi, tạc giữa trời xanh
Em xuống tắm thế mà lau trổ trắng!

Khói chiều

Khói chiều

Lòng vẫn tưởng trong ngày ta trở lại
Dưới hiên xưa mẹ ngồi đợi ta về
Đám mây cũ sau nhà bay lặng lẽ
Cụm khói chiều quanh quẩn dưới trời quê

Con sông nhỏ bến đò xưa thơ ấu
Hàng dừa cao lồng lộng trước sân nhà
Nắng vàng rụng trên cánh đồng cỏ biếc
Bếp lửa hồng ấm lại những ngày qua

Mười năm ấy ngày ta về đã khác
Mảnh sân rêu lá úa ngập rơi đầy
Chỗ mẹ ngồi bao giờ ta quên được
Dẫu bụi mờ hương khói ở quanh đây

Chiều chầm chậm rơi dần ngoài đầu ngõ
Mẹ chờ ta lặng lẽ những tháng ngày
Giàn thiên lý mẹ trồng khi ta lớn
Mùi hương còn thoang thoảng dưới mưa bay

Ngày mai mùa xuân

Ngày mai mùa xuân

Mẹ ạ!
Những ngày tàn đông
Hình như bây giờ nơi ấy
Gió lồng lộng thổi hoa vàng
Bập bềnh
Sóng xô nhau chạy

Con nhớ mẹ ngồi hong tóc
Mắt buồn dõi tận trời xa
Thương mùa trầu vừa héo lá
Và hàng cau lão tàn hoa
Con nhớ mẹ ngồi nhặt thóc
Hạt đau giấu vội vào lòng
Tóc đen ngả màu rạ cũ
Nồng nàn vùi lấp lặng câm

Mẹ ạ!
Bao mùa xa mẹ
Vẫn còn nhớ nhịp cầu ao
Nhớ từng cánh bông súng tím
Gầy trong tay mẹ xanh xao

Chiều nay
tàn đông con nhớ
Ngày mai mùa xuân đã về
Ngày mai…
– Ai mừng tuổi mẹ?

12/1993

Chỉ còn sương

Chỉ còn sương

Tác giả: Thanh Nguyên

Ngày xuân xưa mượt như tơ
mẹ cho áo mới
(chưa vừa, đã khoe!)
mẹ phơi dưa kiệu ngoài hè
mẹ sên mứt bí mứt me để dành
để khi vắng mẹ
ta đành
mưa lan man rối
khói loanh quanh trời…
nhà ai vàng cúc mâm xôi
mẹ ai đón tết nói cười cùng ai
thừa ra ta tiếng thở dài
đi qua mồng một mồng hai
một mình…
gió ngày xuân đứng lặng thinh
hoa ngày xuân nở
rung rinh vô thường
mẹ ngồi đâu đấy trong sương
nghe ta chuyện vãn vui buồn đời ta.