Đòn Xe Bò Từ Cátđamôn Trở Về (Thu Bồn)
Ngơ ngác… ngơ ngác…
Những con bò rừng sợ tiếng rú ô tô
Kéo luôn cỗ xe bò xuống vực
Người gẫy xương
Xe gẫy trục
Hai con bò chạy trở về rừng
Nhưng rồi, những cỗ xe vẫn nườm nượp kéo nhau đi
Bụi bặm nắng nôi đường số Năm
Bụi bặm nắng nôi đường số Sáu
Nước biển Hồ đục ngầu
Trời lặng gió
Poipết, Xixôphôn
Uđôn, Phnôm Pênh…
Những con đường bụi đỏ
Những cỗ xe bò lọc cọc
Bánh lún sâu vào bụi đường
Vào lửa mặt trời
Những con bò cổ đeo đầy nhạc
Hai bên tai bò đeo hai cái màng che mắt
Bò hãy nhìn về phía trước
Đừng tơ tưởng đến cỏ non
Làm chậm chạp cuộc hành hương
Người đánh xe bò đã ngủ trên đống cỏ khô
Đối diện với mặt trời
Thỉnh thoảng người đánh xe bò ngồi dậy
Phất một roi vào đít con bò
Cỗ xe chồm lên
Con bò vẫn đi đúng hướng
Nhưng người chủ muốn tỏ cho con bò biết rằng
Ta vẫn thức và hãy coi chừng
Lọc cọc, leng reng…
Lọc cọc, leng reng…
Con đường bụi mù dằng dặc
Giữa hai đầu bò là càng xe cao vút
Đuôi con rắn thần Naja nhem nhuốc
Trang trí bằng những túm lông bò
Những chùm tóc rối
Con bò luôn thấy mình có tội
Tiếng rống đến trọn đời còn mang chiếc ách cong
Trên xe chẵng có mui trần
Vài mảnh nilông vải bạt
Phòng những cơn mưa đột ngột
Vài xoong chậu nồi đồng để hứng nước mưa
Vài ống bương tre đựng muối
Dăm ba chiếc giỏ đan bằng lá thốt nốt
Đựng những vỉ cá sém đen
Những đứa trẻ con da cháy như đồng hun
Đầu quấn chiếc khăn rằn lấp ló
Đôi mắt non hau háu
Nhìn trời cao kiếm tìm
Người lấy thốt nốt từ trên cây xuống
Mang những ống thốt nốt tươi như sữa loãng
Cổ họng những đứa trẻ con nở giãn
Đôi mắt chúng mở tròn
Người khổng lồ quấn xà rông
Đã đem những bình sữa vắt
Từ ngực bầu trời xuống cho các con
Hãy uống đi cơn khát trẻ thơ
Cây thốt nốt không bao giờ cạn nước
Dù mặt đất này không còn một giọt nước cho chim
Chim bay đến biển Hồ chim bay đến Mekong
Quê hương của chim là những dòng sông
Có những bóng cây xanh mát
Dòng sông của các em là rừng thốt nốt
Tuôn chảy dưới bầu trời
Chưa bao giờ người Campuchia uống thốt nốt
Ngon đến thế
Trẻ con uống nước nhoè ra
Mặt nhem nhuốc bụi đường
Người đánh xe uống ừng ực
Nước chảy xuống râu từng giọt từng giọt trắng
Người goá phụ uống nước
Tràn xuống bầu vú lép khô
Cô tưởng nhớ những ngày con gái
Và mặt bỗng đỏ bừng
Bhìn người đánh xe bò – bạn đường trong cuộc
Hành hương về đất tổ
Bỗng nhiên cô ngẩng mặt nhìn trời
Tìm kiếm một cánh chim
Một con chim có lẽ là loài sáo
Vì chứng cớ còn đây: phân chim vãi đầy bên miệng ống
Một con chim đến uống nước thốt nốt sáng nay
Na sáo sậu Campuchia bài ca con sáo
Hãy hát đi
Người đánh xe bò lăn ra ngủ
Đôi chân anh gác lên càng xe
Đôi bàn chân nứt nẻ như vỏ cây thốt nốt bên đường
Tiếng ngáy anh nổi lên như cơn sấm báo mưa
Người goá phụ kéo tấm xà rông
Đắp lên khuôn mặt của anh
Cô không muốn nắng trời đến cướp hết
Những mảnh nâu còn lại
Trên gò má cao, vầng trán rộng
– Mảnh nâu tự do cuối cùng
Của Campuchia còn sót lại của đời cô!
Vườn xoài mát bên đường nơi dừng chân của khách
Người xuống xe
Bò được tháo càng
Những đứa trẻ con bắt đầu chạy giỡn
Những người bán thốt nốt
Gánh những ống bương chạy đến
Làm thành những hàng rào dịu ngọt
Lời mời rao êm ả hơn ru
Năm ống một ly vàng, năm ống một ly vàng
Thốt nốt còn tươi
Hãy uống đi nỗi khát
Những đứa trẻ con cổ rát
Kêu gào mẹ đổi nước cho con
“Mẹ đổi nước cho con!”
Vàng mẹ không còn
Chiếc quần bò của cha còn để lại
Một cái quần có hai con ngựa xé tấm da bò
Mẹ đổi hai ống nước
Uống đi con!
Những đứa trẻ uống căng đầy bụng
Cái khát chay lên mồm
Chúng mang nước đến cho người mẹ
Nhưng người mẹ lắc đầu ngậm làn môi khô rát
Cả cánh đồng nứt nẻ phía bên kia
Ôi những cánh đồng khô đến tận lòng ta
Con sông chảy về đâu ?
Nước mắt chảy về đâu?
Những con bò nhai cỏ khô đang khát
Tiếng bò ưm nghe nhức cả vườn xoài
Những chiếc nồi mở vung
Những bao gạo trút ra
Bên cạnh vũng trâu đằm
Bên cạnh vũng bò lăn
Hỡi những con nòng nọc
Dao không đứt đuôi nhảy phắt lên bờ
Hỡi những con ếch nhái
Đồng ruộng ngoài kia sao không nhảy lên đi
Hỡi những rong rêu không tìm đến dòng sông!
Có một vũng trâu đằm mà biết bao cuộc sống ?
Hỡi Uđôn núi cao rừng rậm
Hỡi Oran 76 ngọn xác xơ
Giờ này núi khát của người còn lớn cao vòi vọi
Hơn nỗi khát thường của một cuộc hành hương
Bài thơ hay các bạn vừa xem là bài “Đòn Xe Bò Từ Cátđamôn Trở Về” của tác giả Hà Đức Trọng. Thuộc tập Oran 76 Ngọn (1979), danh mục Thơ Thu Bồn trong Những Tác Phẩm Thơ Tiêu Biểu Và Nổi Tiếng. Hãy cùng đọc và thưởng thức những tác phẩm khác, còn rất nhiều những bài thơ hay đang chờ đợi các bạn!