A! Tiếng hát
Ngọt như đường cát
Của các em
Êm êm
Thanh thanh…
Đêm nay xanh
Trăng cao vòi vọi
Sông nước mênh mang
Anh đi trên bờ Hương Giang
Lòng nghe tiếng hát
Thơm mát
Của các em
Lòng anh bất giác cũng thèm thèm…
Ơi các em, những người lính mới!
Đi, đi, đi! Ôi nhịp đời phơi phới
Trong sáng, đường dài
Ta đều chân: Một! Hai!
Ta đều ca
Lời ca bất tuyệt:
Ôi đất Việt
Yêu dấu
Ngàn năm…
Ngày xưa khoai sắn sống lang bang
Bãi cát nghèo khô, mé núi hoang
Như chẳng đòi chi, hồn giản dị
Quanh năm bè bạn, chị em làng
Một bữa, cờ son lên đổi ngôi
Sao thiêng nghiêng xuống những lưng đồi
Sắn khoai hăm hở về dinh chiếm
Quyền sống trên miền rối cỏ hôi
Rồi từ hôm đó, bọc hoàng cung
Lớp lớp khoai xanh mượt vạn vồng
Lòng đất kiêu kiêu nghe nặng củ
Khách dừng âu yếm, ngẩn ngơ trông…
Khoai mãn mùa đi, đến sắn về
Say màu hương mới, dậy hồn quê
Rướn thân lên trải ngàn tay rộng
Như những chàng trai đón bốn bề
Những buổi mai hường, nắng mới tinh
Bên đường sương mát, lá rung rinh
Ta đi trong gió thơm khoai sắn
Lòng nhẹ, vui vui, bát ngát tình…
Tặng các chiến sĩ bình dân học vụ
Trường tôi kiểu cách gì đâu
Không ham mái ngói, chẳng cầu tương vôi
Nhà tranh vách đất đủ rồi
Đình quang chiếm chật, được ngồi là hay
Trường tôi vui giữa luống cày
Bến sông, bãi chợ, bóng cây, lưng đồi
Trường tôi vui giữa biển khơi
Chữ reo mặt sóng, chữ ngời ghe câu
Trường tôi vui giữa rừng sâu
Chữ theo đuốc lửa, đêm thâu tiếng người.
Lại đây, ơi bạn mình ơi!
Trường tôi vang vọng rồn lới nước non
Ta nghèo, không mực thì son
Bút tre phấn gạch, bà con tạm dùng.
Nghiêng đầu trên tấm bảng chung
Phơ phơ tóc bạc, bạn cùng tóc xanh
Này em, này chị, này anh
Chen vai mà học, rách lành sao đâu!
I tờ mớm chữ cho nhau…
Gửi một người lính Pháp
Anh đúng bên cầu
Im lặng
Trưa nặng
Trên đầu
Nắng nồng rát mặt
Đôi mi lim dim
Anh nghe con chim
Ngẩn ngơ huýt sáo
Trên cành long não…
Buồn lắm, chim ôi!
Anh nhìn con sông trôi
Nước Hương Giang hiền lành, thanh tịnh
Con đò đủng đỉnh
Căng buồm về đâu?
Trưa hôm nay
-Như bao nhiêu trưa trước-
Khách bước
Qua cầu…
Sao mà nghe như guốc gõ trên đầu!
Anh đứng đó, đã bao nhiêu phiên gác
Gian truân luân lạc
Mình biết riêng mình…
Người đi qua
Rảo gót lặng thinh
Mặc người lính lạ.
Không ai ngó, khôn ai cười chi cả
Người phu xe nghiêng nón đi qua
Em bán nước, chị hàng quà
Lạnh lạt!
Anh đứng đó như tấm bia thủng nát
Giữa muôn tên nguyền rủa âm thầm
Từ thâm tâm
Người Việt.
Anh đứng đó, như một cây khô chết
Xa quê hương
Khát tình thương
ôi buồn biết bao nhiêu!
Bóng ngả sang chiều…
Tôi ở Vĩnh Yên lên
Anh trên Sơn Cốt xuống
Gặp nhau lưng đèo Nhe
Bóng tre trùm mát rượi.
Anh là Vệ quốc quân
Tôi là người cán bộ
Hai đứa mỏi nhừ chân
Nghỉ hơi ngồi một chỗ.
Gặp nhau mới lần đầu
Họ tên nào có biết?
Anh người đâu, tôi đâu
Gần nhau là thân thiết.
Một thoáng lặng nhìn nhau
Mắt đã tìm hỏi chuyện
Đôi bộ áo quần nâu
Đã âm thầm thương mến
Giọt giọt mồ hôi rơi
Trên má anh vàng nghệ
Anh vệ quốc quân ơi
Sao mà yêu anh thế!
Tôi nhích lại gần anh
Người bạn đường anh dũng
Anh chiến sĩ hiền lành
Tì tay trên mũi súng
Anh kể chuyện tôi nghe
Trận chợ Đồn, chợ Rã
Ta đánh giặc chạy re
Hai đứa cười ha hả
Rồi Bông Lau, Ỷ La
Ba trăm thằng tan xác
Cành cây móc thịt da
Thối inh rừng Việt Bắc.
Tàu giặc đắm sông Lô
Tha hồ mà uống nước
Máu tanh đến bây giờ
Chưa tan mùi bữa trước.
Mồm anh nở rất tươi
Mặt anh vàng thắm lại
Cánh đồng quê tháng mười
Thơm nức mùa gặt hái…
Xa xôi đầu xóm tre xanh
Có bà ru cháu nằm khoanh lòng giã:
“Cháu ơi cháu lớn vái bà
Bố mày đi đánh giặc xa chưa về
Cháu ngoan cháu ngủ đi nhe
Mẹ mày ra chợ bán chè bán rau
Bố đi đánh giặc còn lâu
Mẹ mày cày cấy ruộng sâu tối ngày”
Anh có nghe thấy không
Ơi người anh Vệ quốc?
Chắc có lúc lòng anh
Nhớ nhà anh nhớ lắm
Ơi người bạn hiền lành
Mắt nhìn xa đăm đắm…
Trưa nay trên đèo cao
Ta say sưa vài phút
Chia nhau điếu thuốc lào
Nào anh hút tôi hút.
Rồi lát nữa chia đôi
Anh về xuôi tôi ngược
Lòng anh và lòng tôi
Mang nặng tình cá nước…
Ðến làm chi đây? Ta đã biết
Ðô thành ta phá hết, lâu rồi!
Tìm chi đây giữa đống gạch vôi
Hoang tàn đổ nát?
Ta đi trên đường đá rát
Ðông lạnh ghê người
Chiếc lá vèo rơi xuống cỏ
Tường xiêu loét đỏ
Mái gãy sườn đen
Mảng buồng son kính vỡ rêu lên
Ô cửa mắt tròn thăm thẳm
Ai lên tiền tuyến đường muôn dặm?
Lại ngồi dưới gốc di lăng
ở đây còn có ai chăng với mình?
Có!
Ai nói đó?
A! các anh chiến luỹ!
Sắt gỗ giăng thành
Cả các anh
Những di lăng, sấu, gạo
Không tiếc lá cành xanh
Vật ngang đường cản giặc
Các anh nữa, những dòng chữ sắc
Thân cây tảng đá góc phòng –
Phá tan tấn công Mùa Ðông của Pháp
Bằng than bằng gạch bằng sơn
Nét muôn tay hằn vạn đại căm hờn.
Ta lại bước đi trên đường đá rát
Gõ gót vui nghe tiếng hát
Của mỗi hòn gạch nát mỗi cành khô:
Ngày mai về lại Thủ đô
Ngày mai sống lại từng mô đất này,
Ngày mai xanh lại từng cây
Ngày mai lại đẹp hơn rày hơn xưa,
Mùa đông dài lạnh sẽ qua
Phố ta lại dựng, nhà ta lại về,
Bàn tay đã nắm lời thề
Ra đi quyết phá, ngày về sẽ xây
Từ trong đổ nát hôm nay
Ngày mai đã đến từng giây từng giờ…
Đêm lạnh lều rơm không liếp cửa
Hai đứa mình ôm nhau trên sàn nứa
Nằm bên nhau, nghe má ấm trong tay
Sợ tiếng gà gáy sáng, hết đêm nay…
Rét Thái Nguyên rét về Yên Thế
Gió qua rừng Đèo Khế gió sang…
Em là con gái Bắc Giang
Rét thì mác rét nước làng em lo
Nhà em phơi lúa chưa khô
Ngô chửa vào bồ, sắn thái chưa xong
Nhà em con bế con bồng
Em cũng theo chồng đi phá đường quan
Con ơi con ngủ cho ngoan
Sang canh trăng lặn, buổi tan mẹ về…
Trên đồi quê
Trăng non mới hé
Đường thì dài, hố xẻ chưa sâu
Chưa sâu thì cuốc cho sâu
Có anh có chị cùng nhau ta đào!
Hì hà hì hục
Lục cục lào cào
Anh cuốc em cuốc
Đá lở đất nhào!
Nào anh bên trai
Nào em bên nữ
Ta thi nhau thử
Ai nào hơn ai vi!
Anh tài thì em cũng tài
Đường dài ta xẻ, sức dai ngại gì.
Đường đi ngoắt ngoéo chữ chi
Hố ngang hố dọc chữ i chữ tờ.
Thằng Tây mà cú vẩn vơ
Có hố này chờ chôn sống mày đây.
Ớ anh ớ chị nhanh tay
Nhanh tay ta cuốc, chôn thây quân thù!
Đêm nay gió rét trăng lu
Rộn nghe tiếng cuốc chiến khu phá đường…
Đêm nay trên sàn
Bập bùng ngọn lửa
Mé kể nguồn cơn
Chuyện nhà chuyện cửa:
Con mé có ba
Trai hai gái một
Gái gả chồng xa
Trai còn đứa rốt.
Thằng hai ngày trước
Trốn vào chiến khu
Nó đi cứu nước
Làm lính cụ Hồ.
Một hôm lính lệ
Theo thằng quan châu
Đến nhà hoạnh hoẹ:
“Con mày đi đâu ?”
Tôi sợ khiếp quá
Lạnh chân lạnh tay
Đứng trơ như đá
Hồn bay vía bay!
Ông Ké lắc đầu
Một hai không biết
Nó đỏ mũi trâu:
“Nói không, ông giết!”
Nó giật mái tranh
Nó tìm lục khắp
Lấc láo nhìn quanh
Như thằng ăn cắp
Nó tung bát đĩa
Nó đập héc vài
Nó gầm nó quát
Đá đít tạt tai.
Suốt ngày nó phá
Nó chẳng thấy gì
Nó trói thằng cả
Lôi ông Ké đi
Nó khảo nó tra
Bố con nhừ tử
Rồi tha ông già
Còn con nó giữ
Nó nộp cho Tây
Đày đâu không biết
Biền biệt lâu ngày
Nghe đồn nó chết…
Nó lành như đất
Tội nghiệp con tôi
Tây nó giết mất
Con ơi, con ơi!”
Phên nan gió lọt lạnh lùng
Ngọn lửa bập bùng, mé khóc rưng rưng
Nghẹn ngào chuyện cũ nửa chừng…
“Từ đó ở nhà
Gieo neo túng quá
Hai ông bà già
Vợ thằng con cả.
Rồi ông Ké mất
Nhà lại còn hai
Mẹ con quần quật
Kiếm ăn qua ngày.
Bữa đói bữa no
Chạy quanh chẳng đủ
Ngày đôi bát ngộ
Lên rừng đào củ…
Tưởng rồi chết tất
Biết đâu có ngày
Trời còn có mắt
Cụ Hồ về ngay
Cụ Hồ ra lệnh
Đuổi Nhật đuổi Tây
Cụ Hồ cho đánh
Lấy hết châu này.
Thằng châu con chó
Cúp đuôi chạy dài
Mả bố nhà nó
Nịnh Tây hết thời
Ôi trời, sướng quá
Dân kéo về châu
Rầm rập hể hả
Mổ bò mổ trâu
Cờ treo đỏ chói
Trên nóc trên cây
Pí lè inh ỏi
Suốt đêm suốt ngày
Cụ Hồ mở nước
Chia thóc cho dân
Tôi cũng lĩnh được
Tôi cũng có phần!
Rồi ba tháng sau
Thằng hai ngày trước
Chẳng biết ở đâu
Chạy về bất chợt.
Thoạt trông thấy nó
Tôi chẳng biết ai
Nó cao hơn bố
Tôi chỉ bằng vai.
Bộ nó rõ oai
Vai thì đeo súng
Ngực chéo hai quai
Áo thì thắt bụng
Đầu nó đội mũ
Có cái sao vàng
Trước nó lam lũ
Bây giờ thấy sang!
Tôi ôm lấy nó
Tôi kể trước sau
Nỗi nhà mất bố
Nỗi anh chết tù…
Mắt nó đỏ nọc
Nó cầm tay tôi:
“Mé ơi đừng khóc
Nước độc lập rồi!”
Tôi bảo con tôi:
“Mày đi tao nhớ
Tuổi đã lớn rồi
Liệu mà cưới vợ”.
Nó chỉ cười khì
“Vợ con gì gấp!
Con còn phải đi
Giữ gìn độc lập!”
Ở chơi ít bữa
Nó hát cả ngày
Dọn nhà sửa cửa
Xới vườn luôn tay.
Rồi nó xung phong
Vào Nam đánh giặc,
“Bao giờ giặc xong
Lại về Việt Bắc!”
Tôi bảo: “Mày đi
Mày lo cho khoẻ
Đừng nghĩ lo gì
Ở nhà có mé…”
Từ ấy đến nay
Ngày đêm tôi khấn
Tôi mong có ngày
Nó về thắng trận…”
Sang nay ra trận lên Tây Bắc
Hai đứa ta cùng đi đánh giặc
Tay dao tay súng gạo đầy bao
Chân cứng đạp rừng gai đá sắc
Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều
Bóng dài lên đỉnh dốc cheo leo
Núi không đè nổi vai vươn tới
Lá nguỵ trang reo với gió đèo
Quê hương anh đó gió sương mù
Và rú rừng đây của chiến khu
Cỏ ngập đồng khô mờ lối cũ
Tan hoang làng cháy khói căm thù
Anh đi tìm giặc, tôi tìm anh
Người lính trường chinh áo mỏng manh
Mỗi bước vàng theo đồng lúa chín
Lửa vui từng mái nứa tươi xanh
Po Tào Mường Khủa Mường Tranh
Mường La Hát Lót chân anh đã từng
Anh về cối lại vang rừng
Chim reo quanh mái, gà mừng dưới sân
Anh về sáo lại ái ân
Ðêm trăng hò hẹn trong ngần tiếng ca
Nhưng rồi khói từ xa gió thổi
Núi kêu anh bộ đội lên đường
Lại những ngày đi, vắt với sương
Ngô bung, xôi nhạt, nước lưng bương
Ðên mưa rình giặc tai thao thức
Mùa lại mùa qua rét nhức xương
Ai biết trưa nay giữa bụi bờ
Anh nằm sưởi nắng mắt lơ mơ
Tôi ngồi không ngủ nghe anh thở
Khe khẽ lòng ngâm lên tiếng thơ
Bà Bủ nằm ổ chuối khô
Bà Bủ không ngủ bà lo bời bời…
Đêm nay tháng chạp mồng mười
Vài mươi bữa nữa Tết rồi hết năm.
Bà Bủ không ngủ bà nằm
Bao giờ thằng út về thăm một kỳ
Từ ngày nó bước ra đi
Nó đi giải phóng đến khi nào về ?
Bao giờ hết giặc về quê ?
Đêm đêm Bà Bủ nằm mê khấn thầm…
Bà Bủ không ngủ, bà nằm
Càng lo càng nghĩ, càng căm càng thù
Ngoài hiên gió núi ù ù
Mưa đêm mưa tự chiến khu mưa về…
Đêm nay bộ đội rừng khe
Mưa ướt dầm dề, gió buốt chân tay
Nó đi đánh giặc đêm nay
Bước run, bước ngã, bước lầy, bước trơn
Nhà còn ổ chuối lửa rơm
Nó đi đánh giặc đêm hôm sưởi gì ?
Năm xưa cơm củ ngon chi
Năm nay cơm gié nhà thì vắng con!
Bà Bủ gan ruột bồn chồn
Con gà đã gáy đầu thôn sáng rồi…
Tập thơ Việt Bắc là một dấu son đỏ cho sự nghiệp thơ ca của ông. Tố Hữu là một thi sĩ có vị trí đặc biệt trong nền thơ ca cách mạng Việt Nam. Những thi phẩm của ông như tiếp thêm sức mạnh cho nhân dân ta vượt qua chiến tranh khốc liệt. Tiếng thơ của tình thương mến làm nên một hương vị của Tố Hữu. Hãy đón xem phần cuối vào một ngày gần nhất nhé các bạn. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết này của chúng tôi!