Tập thơ Mẹ và Em của nhà thơ Nguyễn Duy được viết và phát hành vào năm 1987. Đây là một tập thơ được đánh giá cao. Bởi qua tập thơ này nhà thơ đã chạm vào trái tim của nhiều người đọc. Ở đó có tình yêu thương dành cho người mẹ của mình. Có tình yêu đối với các mảnh đất mà mình đã có cơ hội đi qua. Hãy cùng tìm hiểu các bài thơ hay còn lại của tập thơ này của nhà thơ Nguyễn Duy bạn nhé!
Nội Dung
1
Chờ em từ bấy tới giờ
làm ra cái vẻ tình cờ qua đây
tình cờ gió thổi lá bay
hoá ra đã hẹn từ ngày chưa quen
2
Chao! đêm đẹp biết chừng nào
vẫn xin em chớ làm sao giữa trời
sáng hoài mà chẳng có đôi
đẹp như trăng cũng lẻ loi khuyết tròn
3
Bảo rằng nói một lời đi
lại thôi, nào đã có gì với nhau
nhùng nhằng những chuyện chi đâu
gần xa như bạn như bầu thế thôi
4
Ngả bàn tay nhớ bàn tay
hương thơm buổi ấy thoáng bay trở về
nói nhiều cũng chỉ mình nghe
nhớ nhau mình lại vuốt ve tay mình…
Trăng ảo ảnh lập lờ trong sương trắng
ngọn gió nhà ai thấp thoáng ở bên đồi
tiếng móng ngựa gõ ròn trên dốc vắng
nghe mơ hồ một chiếc lá thông rơi
Em nhóm bếp bằng củi ngo chẻ nhỏ
ngọn lửa lấp đi khoảng vắng giữa hai người
tôi lơ đãng nhìn em nhìn lơ đãng
siêu nước pha trà vừa ấp úng sôi
Em biết chứ, chả ai lơ đãng cả
hòn than kia đang đỏ đến hết lòng
mà ngọn lửa cứ giả vờ le lói
mùi nhựa thông theo sợi khói đi vòng…
Bộn bề công việc bấy lâu
hẹn nhau dành dụm cho nhau một chiều
đường nào cũng lắm thương yêu
lối nào cũng đẹp rất nhiều lứa đôi
trong veo là nắng với trời
ngổn ngang thân mến là người với nhau
Chiều đang sâu thắm một màu
tự dưng lộp độp ngang đầu – ồ mưa!
mưa rào giữa nắng hay chưa
hạt mưa ném thẳng có chừa ai đâu
vội vàng ta nấp vào nhau
mái đầu che lấy mái đầu thoảng hương
– Em đừng trách nhé, em thương
nào ai biết được giữa đường gặp mưa!
tiếng em như tiếng gió lùa:
– thôi, đừng nói giọng người xưa, buồn cười…
Từ môi mưa giọt xuống môi
nhấm chung một hạt mưa rơi mặn mà
áo em ướt lẫn vào da
tóc lẫn vào gió, gió là sợi tơ
mắt em trong đến ngây thơ
trong như nắng giữa mịt mờ mưa giăng
… Để cho dưới đất đám người chạy mưa
Để cho có lúc nương nhờ
mái hiên ai cứ như thừa vậy thôi
Trắng trong từng hạt rơi rơi
để cho em nép vào tôi thế này
Trắng trong từng hạt bay bay
để cho tay chạm vào tay, giật mình
Sấm chi sấm động thình thình
để cho xa lạ mà thành nhớ thương
Người dưng nuớc lã qua đường
giá không ướt áo dễ thường biết nhau
Bao nhiêu là giọt mưa rào
để cho một giọt rớt vào mắt em
Bao nhiêu người ướt kề bên
để cho mình thấy bình yên quanh mình
Cơn mưa như thể vô tình
sẽ còn mưa bất thình lình trong tôi
Sẽ còn âm ấm mãi thôi
áo em bốc khói dưới trời mưa tuôn
Giá không có những con đường
để cho những cuộc đời thường đi qua…
Giá không có mái hiên nhà
chìa ra như thể thừa ra bên đường…
Trăng thì xanh mà nước thì lại đỏ
sóng lăn tăn óng ánh gió mùa thu
chiếc xuồng nhẹ tựa hồ câu thơ cổ
lục bình trôi mộng du
sương khói xa mờ đôi bờ thức ngủ
con cá nào quẫy động giấc chiêm bao
cúi đầu xuống, gặp chân mình lấm đất
ngửa mặt lên trăng cứ sáng ngọt ngào
thấy chân lấm thương bàn tay em mỏi
nhìn trăng hao nhớ khuôn mặt em gầy
ngày vất vả mong đêm đừng mộng mị
chúc em thanh nhàn trong giấc say
Mộc mạc đá Hòn Chồng lõa thể
đành để cho Hòn Vợ thẹn thò
em e ấp nấp mình sau đá
để cái nhìn đành vòng vẹo quanh co
Thiên nhiên tạc một mối tình hóa thạch
đâu phải cho sóng gió giỡn ơ hờ
ai đầu tiên thấy người trong đá đó
để ta thờ làm cụ tổ lẳng lơ
Triệu năm đá chông chênh mà tồn tại
trăm năm mình thấm tháp nỗi gì đâu
dù khấp khểnh éo le xưa lặp lại
thì cũng đành mượn đá để yêu nhau…
Hồ gươm xanh màu xanh cổ tích
con rùa vàng gửi bóng ở trên mây
cây si mọc chúc cành xuống nước
Thê Húc cong cong một nét lông mày
Tóc em dài cho ta nhìn thấy gió
áo em bay cho mờ tỏ thân hình
em sâu sắc như kinh thành cổ kính
gốc si già da mốc ngói rêu xanh
Em nhẹ nhõm đi về trong phố cũ
tường nhà lở vôi cửa gỗ bức bàn
ta lặn lội như một thằng ăn trộm
nơm nớp lo mình bị bắt quả tang
Lần lữa mãi thế là ta lỡ dại
để dành thành mất cắp cả tình yêu
thế là ta mồ côi em mãi
cái vu vơ chết đuối dưới sương chiều
Cửa gỗ cài then….bóng em mất hút
xe cúp đã thay cho ngựa tía võng điều
ta trở lại gốc si già…và làm lại
làm thơ tình tặng những lứa đang yêu…
Người con gái chợt qua đường
áo em mong mỏng màn sương núi đồi
Chợt rơi lại một nụ cười
và… sương rười rượi một trời phía sau
Đem nhan sắc tặng cho nhau
em giăng cái đẹp ngang cầu ban mai
Chả riêng ta… chả riêng ai
để heo hút gió thở dài trên cây
Sớm nay ra ngõ gặp may
ước chi… mai lại người này đi qua…
tặng bạn thơ Nha Trang
Đại dương sóng đảo đá trơ trụi gió
chim nhỏ như vô nghĩa trước bao la
nào có sẵn gì đâu mà nương tựa
luyện dãi… dứt lông… mà kết tổ làm nhà
Cái tổ cước quắt queo thạch nhĩ
trong vắt mùa đẻ trứng sinh sôi
yến vắt kiệt mình nhả tinh chất yến
vì tình yêu và di dưỡng giống nòi
Loang loáng bóng như là vô nghĩa ấy
tiếng ai gọi hoài… chim yến ơi…
Hoa lúa
Em có nhiều hoa người ta tặng
hoa lúa đồng xưa giờ thế nào
thứ hoa quí nhất trên đời ấy
thì chả ai đem mà tặng nhau
Hoa gạo
Mùa xuân trôi với dòng người
mỗi màu áo một khoảng trời lướt qua
tương tư hoa gạo quê nhà
tự nhiên áo đỏ làm ta giật mình
Hoa phong lan
Ngỡ như buông xuống từ trời
từng chùm nhan sắc thắm tươi lạ thường
ăn gì nên sắc nên hương
thưa rằng ăn gió ăn sương thôi mà
Hoa dại
Nhớ gì như thể nhớ em
nhớ im lặng trắng không tên giữa rừng
mùi hương hoang dại thơm lừng
từ thăm thẳm núi bỗng dưng thơm về
Hoa lau
Lạc giữa mùa đông một mùa hoa
hiu hắt bông lau bên đường xa
xin giữ lấy bạc phơ phất ấy
còn để tặng nhau buổi về già
Được tin lễ cải táng di hài vua Duy Tân ở Huế mà có thơ rằng…
Ước chi tới bến sông Hương
đốt nhang mà lạy nắm xương lưu đày
thế là đã trở về đây
một con người tận chân mây cuối trời
Tấm thân phiêu dạt quê người
linh hồn vẫn ở lại nơi quê nhà
ngai vàng vừa cũ vừa xa
ánh vàng vương miện cũng là hư không
Mặt trời vẫn mọc đằng đông
lăng minh quân vẫn dựng trong lòng người
bao triều vua phế đi rồi
người yêu nước chẳng mất ngôi bao giờ…
Tiễn đưa anh S.D. đi làm kinh tế
Hãy thức dậy, đất đai!
cho áo em tôi không còn vá vai
cho phần gạo mỗi nhà không còn thay bằng ngô, khoai, sắn…
xin bắt đầu từ cơm no, áo ấm
rồi thì đi xa hơn – đẹp, và giàu, và sung sướng hơn
Khoáng sản tiềm tàng trong ruột núi non
châu báu vô biên dưới thềm lục địa
rừng đại ngàn bạc vàng là thế
phù sa muôn đời như sữa mẹ
sông giàu đằng sông và bể giàu đằng bể
còn mặt đất hôm nay thì em nghĩ thế nào?
lòng đất rất giàu, mặt đất cứ nghèo sao?
***
Lúc này ta làm thơ cho nhau
đưa đẩy mà chi mấy lời ngọt lạt
ta ca hát quá nhiều về tiềm lực
tiềm lực còn ngủ yên…
***
Tôi lớn lên bên bờ bãi sông Hồng
trong màu mỡ phù sa máu loãng
giặc giã từ con châu chấu, con cào cào
mương máng, đê điều ngổn ngang chiến hào
trang sử đất ngoằn ngoèo trận mạc
giọt mồ hôi nào có gì to tát
bao nhiêu đời mặn chát các dòng sông
bao nhiêu thời vỡ đê trắng đất mất đồng
thuyền vỏ trấu mỏng manh ba chìm bảy nổi
khúc dân ca cũng bèo dạt mây trôi
hột gạo nõn nà hao gầy đi vì thiên tai
đói thâm niên
đói truyền đời
điệu múa cổ cũng chậm buồn như đói…
***
Tôi đã qua những chặng đường miền Trung bỏng rát và dai dẳng
một bên là Trường-Sơn-cây-xanh
bên còn lại Trường-Sơn-cát-trắng
đồng bằng hình lá lúa gầy nhẳng
cơn bão chưa qua, hạn hán đổ tới rồi
ngọn cỏ nhọn thành gai mà trốn không khỏi úa
đất nứt nẻ ngỡ da người nứt nẻ
cơn gió Lào rát ruột lắm em ơi!
Hạt giống ở đây chết đi sống lại
hạt gạo kết tinh như hạt muối
cây lúa đứng lên cũng đạp đất đội trời
***
Tôi về quê em – châu thổ sáng ngời
sông Cửu Long giãn mình ra biển
đất cuồn cuộn sinh sôi và dịch chuyển
cây mắm cây tràm lặn lội mở đường đi
Đất tân sinh ngỡ ngọt ngào trên mặt
lòng còn chát chua nào mặn nào phèn
má sung sức và ba cường tráng thế
man mác âu sầu trong câu hát ru em
Đã qua đi những huyền thoại cũ mèm
những đồng lúa ma không trồng mà gặt
những ruộng cá không nuôi mà sẵn bắt
những ghểnh cẳng, vuốt râu mà làm chơi ăn thật
miếng ăn nào không nước mắt mồ hôi!
Ruộng bát ngát đó thôi, và gạo đắt đó thôi
đất ghiền phân vô cơ như người ghiền á phiện
con rầy nâu khoét rỗng cả mùa màng
thóc bỏ mục ngoài mưa thiếu xăng dầu vận chuyển
phà Cần Thơ lê lết người ăn xin
cây đàn hát rong não nề câu vọng cổ
quán nhậu lai rai – nơi thừa thiếu trốn tìm
***
Này, đất nước của ba miền cày ruộng
chưa đủ no cho đều khắp ba miền
ta ca hát quá nhiều về tiềm lực
tiềm lực còn ngủ yên…
***
Lúc này tôi làm thơ tặng em
em có nghĩ tôi là đồ vô dụng?
vô dụng lấy đi của cuộc sống những gì
và trả lại được gì cho cuộc sống?
Em có nghĩ tôi là con chích choè ăn và gại mỏ?
Em có nghĩ tôi là tay chuyên sản xuất hàng giả?
Em có nghĩ tôi là kẻ thợ chữ đục đẽo nát cả giấy
múa võ bán cao trên trang viết mong manh?
tình nghĩa nhập nhằng với cái hư danh
tờ giấy chép văn thành tờ giấy bạc
Em có nghĩ…
mà thôi!
***
Xin em nhìn kia – người cuốc đất
(tôi cũng từng chai tay cuốc đất)
cái cuốc theo ta đời này, đời khác
lưỡi cuốc nhỏ nhoi liếm sạch cánh đồng rồi
dướn mình cao
chĩa cuốc lên trời
bổ xuống đánh phập
đẹp lắm chứ cái tạo hình cuốc đất!
Xin em nhìn – người gánh phân, gánh thóc
(tôi cũng từng mòn vai gánh phân, gánh thóc)
kẽo kẹt hai vai một nhịp cầu vồng
đẹp lắm chứ cái tạo hình gồng gánh!
Những cái đẹp thế kia… em có chạnh lòng không?
cái đẹp gợi về thuở ngày xưa ngày xửa
nhịp theo tiết tấu chậm buồn
cái đẹp ấy lẽ ra không nên tồn tại nữa!
Em có chạnh lòng chăng
giữa thành phố huy hoàng bạt ngàn quán nhậu
bỗng hiện lù lù cái xe hơi chạy than
vệt than rơi toé lửa mặt đường
Em có chạnh lòng chăng
xích lô đạp càng ngày càng nghênh ngang
xích lô máy và xe lam chạy dầu vừa nã đại liên vừa phun khói độc
người đi bộ vừa đi vừa nghĩ về tiềm lực
tiềm lực còn ngủ yên…
***
Tôi trót sinh ra nơi làng quê nghèo
quen cái thói hay nói về gian khổ
dễ chạnh lòng trước cảnh thương tâm
Làng tôi xưa toàn nhà tranh vách đất
bãi tha ma không một cái mả xây
mùa gặt hái rơm nhiều, thóc ít
lũ trẻ chúng tôi vầy đất tối ngày
Thuở tới trường cũng đầu trần chân đất
chữ viết loằng ngoằng củ sắn ngọn khoai
thầy giáo giảng rằng
nước ta giàu lắm!…
lớp lớp trẻ con cứ thế học thuộc bài
***
Lúc này
tôi và em không còn là lũ trẻ con nữa
ta biết buồn để biết lạc quan
và, để nhắn lại sau ta cho lớp lớp trẻ con
(dù sau này dầu mỏ đã phun lên
quặng bô-xít cao nguyên đã thành nồi thành soong
thành tàu bay hay tàu vũ trụ…
dù sau này có như thế… như thế… đi nữa
thì chúng ta vẫn cứ nên nhắn lại)
rằng
đừng quên đất nước mình nghèo!
Lúc này
tôi và em không còn là lũ trẻ con nữa
tuổi thanh xuân trọn vẹn cuộc chiến tranh
sau lưng ta là kỷ niệm bi tráng
trước mặt ta vẫn con đường gập ghềnh
vẫn trang trọng tấm lòng trung thực
dù có thể lỗi lầm – làm thế nào mà biết trước
dù có sao thì cũng phải chân thành
Xưa mẹ ru ta ngủ yên lành
để khôn lớn ta hát bài đánh thức
có lẽ nào người lớn cứ ru nhau
ru tiềm lực ngủ vùi trong thớ thịt
***
Tiềm lực còn ngủ yên
trong quả tim mắc bệnh đập cầm chừng
Tiềm lực còn ngủ yên
trong bộ óc mang khối u tự mãn
Tiềm lực còn ngủ yên
trong con mắt lờ đờ thuỷ tinh thể
Tiềm lực còn ngủ yên
trong lỗ tai viêm chai màng nhĩ
Tiềm lực còn ngủ yên
trong ống mũi khò khè không nhận biết mùi thơm
Tiềm lực còn ngủ yên
trong lớp da biếng lười cảm giác
Năng động lên nào
từ mỗi tế bào, từ mỗi giác quan
cố nhiên cần lưu ý tính năng động của cái lưỡi
***
Cần lưu ý
lời nói thật thà có thể bị buộc tội
lời nịnh hót dối lừa có thể được tuyên dương
đạo đức giả có thể thành dịch tả
lòng tốt lơ ngơ có thể lạc đường
Cần lưu ý
có cái miệng làm chức năng cái bẫy
sau nụ cười là lởm chởm răng cưa
có cái môi mỏng rát hơn lá mía
hôn má bên này bật máu má bên kia
có trận đánh úp nhau bằng chữ nghĩa
khái niệm bắn ra không biết lối thu về
Cần lưu ý
có lắm sự nhân danh lạ lắm
mượn áo thánh thần che lốt ma ranh
nhân danh thiện tâm làm điều ác đức
rao vị nhân sinh để bán món vị mình
Cần lưu ý
có lắm nghề lạ lắm
nghề mánh mung cứa cổ bóp hầu nhau
nghề chửi đổng, nghề ngổi lê, nghề vu cáo
nghề ăn cắp lòng tin và chẹt họng đồng bào
có cả nghề siêu nghề gọi là nghề không làm gì cả
thọc gậy bánh xe cũng một thứ nghề…
Bộ sưu tập những điều ngang trái ấy
phù chú ma tà ru tiềm lực ngủ mê
***
Tôi muốn được làm tiếng hát của em
tiếng trong sáng của nắng và gió
tiếng chát chúa của máy và búa
tiếng dẻo dai đòn gánh nghiến trên vai
tiếng trần trụi của lưỡi cuốc
lang thang
khắp đất nước
hát bài hát
ĐÁNH THỨC TIỀM LỰC…
Trên đây là các bài thơ cuối cùng của nhà thơ Nguyễn Duy viết trong tập thơ Mẹ và Em. Đây là một tập thơ với số lượng bài khá lớn. Qua đó nhà thơ đã thể hiện được một tình cảm sâu sắc và chân thành dành cho người mẹ của mình. Và cũng từ các câu thơ này bạn có thể thêm yêu thêm quý những mảnh đất, những hình hài của đất nước này. Đừng quên đón dọc các bài viết tiếp theo của chúng tôi để cùng cập nhật những bài thơ hay nhất bạn nhé!