Lửa thiêng là một trong những sáng tác hay đặc sắc của Huy Cận. Với tập thơ này Huy Cận đã đến gần hơn với công chúng. Ở đó ta cảm nhận được một nỗi nhớ, tiếc nuối ngàn xưa đẹp đẽ. Nó mơ hồ như sương khói, và phảng phất một nỗi buồn vô định. Và nó được viết lên bằng một linh hồn nhỏ mang đậm phong cách Huy Cận.
Nội Dung
Vàng đẹp quá, giăng tơ và xối chỉ:
Trời mênh mông nên rất đỗi nhớ nhung;
Chiều buồn buồn giữa hương sắc tưng bừng
Như nắng xế nằm trên gương mờ thuỷ.
Chiều nơi hồn, và nơi trời, ý nhị;
Choáng tương tư, gió rộng vướng cành sây.
Vườn hân hoan muôn vạn nỗi dàn bày
Của nhựa mạnh thành tơ trong lá mới.
Bước son sánh những nỗi lòng phấn khởi,
Ở nơi kia từng lứa bạn trẻ trung
Ði bài đàn bồng bột của đời chung,
Thầm xuân ý trong nhịp người nhún nhẩy
Chân cây đứng, và chân người qua đấy,
Bóng chân người xen giữa bóng chân cây;
– Vườn hân hoan muôn vạn nỗi dàn bày
Của nhựa mạnh thành tơ trong lá mới –
Chiều thịnh trị: ngày xiêu nhưng nắng phới.
Cây không đi mà tình cũng nghiêng nghiêng:
Cây với người xưa có lẽ láng giềng,
Ðây đó cũng ngẩng đầu lên kiếm Gió.
Gió thổi sân trường chiều chủ nhật;
– Ôi! Thời thơ bé tuổi mười lăm,
Nắng hoe rải nhạt hoa trên đất,
Đời dịu vừa như nguyệt trước rằm.
Bốn vách nghiêm trang tiếng đọc bài,
Đầu xanh dăm chục, nét văn khôi,
Chiều xuân chim sẻ vô trong lớp,
Ông giáo trông lên; chúng bạn cười.
Lén mắt thầy, xem lại bức thư
Của người cô họ, chú hiền từ.
Bàn tay vơ vẩn đưa trang sách,
Mộng tưởng phiêu lưu bức địa đồ.
Đôi guốc nằm hiên kéo bốn mùa,
Tiền nhà ít gửi, biết chi mua!
Áo dài cọ mãi đôi tay rách,
Gương lược thăm hoài tóc ngắn thưa.
Chủ nhật nhiều khi chán nản ghê,
Xung xăng sân bóng chạy tứ bề.
Bên vườn ông đốc dăm hoa nở,
Đêm tới mau mau hái trộm về.
Lên gác yên tâm nghĩ sự đời,
Hương nồng quanh gối vẩn vơ chơi.
Giường bên cửa sổ, cây đưa mát,
Không chịu mùng che để ngó trời.
Họ sống bình yên, bước lặng thinh,
Không nghe hoa bướm gọi bên mình
Hững hờ đi giữa hương yêu mến,
Chân bước chưa khi rộn ái tình.
Vậy đó bỗng nhiên mà họ lớn,
Tuổi hai mươi đến, có ai ngờ!
Một hôm trận gió tình yêu lại
Đứng ngẩn trông vời áo tiểu thơ.
Hạnh phúc rất đơn sơ,
Nhịp đời đi chậm rãi..
Mái nhà yên bóng trưa;
Ong hút chùm hoa cải
Lòng tôi sao chẳng đợi,
Vội vã bước vào trong!
Bốn mùa yên một lối
Chân mỏi vạn đường cong.
Tôi không đành nói xấu,
Ðời, đời rất hiền từ;
Nhưng hoa xuân không đậu,
Thôi mong gì trái thu!
Quá hiền nên vụng tính,
Tôi đã phá đời tôi
Ðiên rồi, khi vụt tỉnh;
Hạnh phúc đi xa rồi!
Thuở xưa, Chức Nữ buồn sông Ngân
Có kẻ ngồi thương ở dưới trần
Chạnh nỗi tương tư khôn dãi tỏ
Muôn sao bàng bạc sầu không gian
Từ buổi Tiên đi sầu cũng nhỏ
Nhân gian thôi nhớ chuyện trên trời
đại bàng vỗ cánh muôn năm trước
Ai biết trời xua rộng mấy khơi
Bích Câu đâu nửa bóng chàng Uyên
Sông núi thô sơ bặt tiếng huyền
Có lẽ hồn ta không đẹp nữa
Nét thần thôi hoạ bức thiên duyên
Giấc mộng Minh Hoàng không trở lại
Trăng ơi! Ai chép nhại Nghê Thường ?
Cõi đời cúi mặt quên xa biếc
Đi hết thời gian không nhớ thương.
Ai biết em tôi ở chốn nào?
Má tròn đương nụ, trán vừa cao.
Tiếng mùa về gọi lòng em dậy,
Lơ đãng lòng tôi chẳng kịp rào.
Ai biết người yêu nhỏ của tôi,
Người yêu nho nhỏ trốn đâu rồi?
Nhắn giùm với nhé, em tôi đó,
Tròn trĩnh xinh như một quả đồi.
Ngực trắng giòn như một trái rừng
Mắt thì bằng rượu, tóc bằng hương.
Miệng cười bừng nở hàm răng lựu,
Sáng cả trời xanh mấy dặm trường.
Anh khắp rừng cao xuống lũng sâu
Tìm em, đi hái lộc xanh đầu.
Trồng đâu chân đẹp tròn như cột?
Em đẹp son ngời như cổ lâu.
Nghe nhịp đời lên em bỏ anh,
Đua nhau xuân nở rộn trăm cành.
Ý mùa cũng rộn trong thân mới,
Tóc rủ bờ tơ sợi liễu mành.
Khách qua đường ơi! Em tôi đây.
Chân em: cỏ mượt, mắt: hồ đầy.
Lòng em hoá cảnh chờ anh gặp
– Man mác hồn xuân ngọn gió hây.
Hoàng hôn mù xuống nặng,
Gió sông buồn, em ơi!
Nhà em đầu phố lặng,
Ba ngõ, bốn bề trời
Gần gũi già mong nhau,
Tấc gang càng tưởng nhớ.
Phố trước với đường sau:
Ấy mới lòng gặp gỡ.
Anh đến. Ôi! chờ đợi
Em ra Ồ! ngóng trông.
Em nói và anh nói;
Ðôi tay giao đôi lòng.
Yêu nhau, tình dễ vậy
– Cuộc đời khó khăn đâu!
Bên nhà, sông nước chảy
Bên sông, lặng bóng lầu
Anh biên lời để lại,
Dặndò khách sau đây:
“Ðây tình yêu đóng trại;
“Duyên lành, đôi lứa may
“Ai yêu xin mời đến.
“- Tình yêu không có nhà.
“Nhưng nơi lòng hò hẹn
Nghìn năm một cảnh mà –
Có người đọc thơ anh
Sẽ tìm theo địa chỉ.
Ta giao lại khung tình
Cho đời sau, em nhỉ!
Nhà em ba ngõ lắm!
Lòng anh một hướng thôi!
– Nhớ em ngồi biên nhảm.
Ôi tình yêu vẽ vời!
Đi rất êm, bước êm nữa, người ơi!
Tiếng động gần, dư thanh còn xa xôi.
Phòng yên tĩnh, chớ làm phòng vắng vẻ!
Hồn mới lim dim, bước giùm nhè nhẹ.
Hé cửa vừa, níu cành lả qua song
Cho bóng xuống mi, cho bóng xuống lòng.
Tai ê chề chỉ vừa nghe gió lá
Trí mệt mỏi, buông chi lời nói lạ!
Ru cho tôi ngủ dưới bóng mi người;
Nhìn tôi đi, xin miệng thắm cứ cười…
Trong giấc đẹp sẽ thấy trời mở rộng
Không gian hồng, đời nhuộm màu hy vọng
Tôi sẽ giơ tay để đón rước Đời
Đón giúp cho đôi tay ngắn chơi vơi…
Nhưng phòng rất vang, bước giùm nhè nhẹ:
Hồn yên tĩnh, chớ làm hồn quạnh quẽ…
Đi rất êm, bước êm nữa người ôi!
Với lòng buồn xin nhớ gợi Xa Xôi…
Mai sau dù có bao giờ…
Nguyễn Du
Chàng Huy Cận khi xưa hay sầu lắm,
Gió trăng ơi! nay còn nhớ người chăng?
Hơn một lần chàng đã gửi cho trăng
Nỗi hiu quạnh của hồn buồn không có.
Thuở chàng sống thì lòng chàng hay nhớ,
Nỗi nhớ thương không biết đã tan chưa?
Hay lòng chàng vẫn tủi nắng, sầu mưa
Cùng đất nước và nặng buồn sông núi?
“Chàng yêu lắm nên bị người hắt hủi,
Chàng yêu lâu nên thiên hạ lìa xa;
Chàng tự tình bằng những khúc bi ca,
Chàng tâm sự với buổi chiều quạnh quẽ.
Hỡi trăng gió đã nghe chàng kể lể,
Hồn các người là hồn của lời thơ;
Hơi thở chàng thổi trong gió phất phơ,
Đài vũ trụ quen trước người thi sĩ.
“Người một thuở mà chàng sầu vạn kỷ,
Sống một đời chàng tưởng vọng muôn năm;
Gió trăng ơi! chắc nơi chỗ chàng nằm
Chăn chiếu mục đã nở màu vĩnh viễn.
Hồn đơn chiếc như đảo rời dặm biển,
Suối một đời như núi đứng riêng tây.
Lòng chàng xưa chốn nọ với nơi này.
Đây hay đó chỉ dựng chòi cô độc.
“Người ta bảo bà mẹ chàng hay khóc
Chia gia tài cho con quý: lệ đau.
Chàng là con một người mẹ hay sầu,
Nên trọn kiếp mắt chàng thường đẫm lệ.
Người thi sĩ đã nguyện cầu Thượng Đế
Một đôi lầN, nhưng vốn nghiệp đi hoang
Thì chết rồi, chắc người vẫn lang thang
Như buổi sống, ở trong bầu trăng gió.
Ở địa ngục, hay thiên đường, không rõ…
Chiều nay đây nửa thế kỷ hai mươi,
Viết dăm câu tôi gửi lại vài người
Những thế hệ mai sau, làm bè bạn…
Hỡi ai đó, có nhớ lòng Huy Cận,
Gọi gió trăng mà thỏ thẻ với lời trên,
Rất thương yêu, xin nhớ gọi giùm tên
Rất an ủi của bạn chàng: Xuân Diệu.
Mưa giong buồn sợi xuống lơi lơi,
Lạnh của không gian thấm xuống người.
Rơi rớt về đây muôn hướng gió;
Lòng sầu vạn dặm gió mưa phơi.
Hiu hắt đày tôi giữa xứ hờ.
Ý buồn tự kể mộng bâng quơ
Tương tư thấp thoáng sau khe cửa,
Tuy chẳng mong ai cũng đợi chờ.
Tôi luồn tay nhỏ hứng không gian,
Với gió xa xôi lạnh lẽo ngàn.
Tôi để cho hòn theo với lá,
Xiêu xiêu cúi nhẹ trút buồn tràn.
Buồn hão nhưng lòng biết nguôi.
Buồn mưa không định, chỉ ngùi ngùi,
Lòng êm như chiếc thuyền trên bến
Nghe rét thu về hạ bớt mui…
Nắng chia nửa bãi, chiều rồi…
Vườn hoang trinh nữ xếp đôi lá rầu.
Sợi buồn con nhện giăng mau,
Em ơi! Hãy ngủ… anh hầu quạt đây.
Lòng anh mở với quạt này,
Trăm con chim mộng về bay đầu giường.
Ngủ đi em, mộng bình thường!
Ru em sẵn tiếng thuỳ dương mấy bờ…
Cây dài bóng xế ngẩn ngơ…
– Hồn em đã chín mấy mùa thương đau?
Tay anh em hãy tựa đầu,
Cho anh nghe nặng trái sầu rụng rơi…
Ôi rét! Đêm nay mấy học trò
Ngủ chung giường hẹp, trốn bơ vơ.
– Có hồn vạn thuở buồn đơn chiếc
Có lẽ đêm nay cũng ngủ nhờ.
Lạnh lùng biết mấy tấm thân xương!
Ân ái xưa kia kiếp ngủ giường.
Đâu nữa tay choàng làm gối ấm;
Còn đâu đôi lứa chuyện canh sương…
Ai đắp mền cho, trải nệm là ?
Đêm dày ướt rượi khí tha ma.
Coi chừng cửa mộ quên không khép.
Địa phủ hàn phong lọt cả mà.
Trốn tránh bơ vơ chạy ngủ lang,
Hồn ơi! Có nhớ giấc trần gian
Nệm là hơi thở, da: chăn ấm,
Xương cọ vào xương bớt nỗi hàn ?
Tặng Nguyễn Gia Trí
Ai chết đó? Nhạc buồn chi lắm thế!
Chiều mồ côi, đời rét mướt ngoài đường;
Phố đìu hiu màu đá cũ lên sương.
Sương hay chính bụi phai tàn lả tả?
Từng tiếng lệ: ấy mộng sầu úa lá.
Chim vui đâu? Cây đã gẫy vài cành.
Ôi chiều buồn! Sao nắng quá mong manh!
Môi tái nhạt nào cười mà héo vậy?
Ai chết đó? Trục xoay và bánh đẩy,
Xe tang đi về tận thế giới nào?
Chiều đông tàn, lạnh xuống tự trời cao,
Không lửa ấm, chắc hồn buồn lắm đó.
Thê lương vậy mà ai đành lìa bỏ
Trần gian sao? Đây thành phố đang quen,
Nhưng chốc rồi nẻo vắng đã xa miền
Đường sá lạ thôi lạnh lùng biết mấy!
Và ngựa ơi, đi nhịp đằm chớ nhảy
Kẻo thân đau, chưa quên nệm giường đời.
Ai đi đưa, xin đưa đến tận nơi,
Chớ quay lại nửa đường mà làm tủi
Người đã chết – Một vài ba đầu cúi,
Dăm bảy lòng thương xót đến bên mồ
Để cho hồn khi sắp xuống hư vô
Còn được thấy trên mặt người ấm áp
Hình dáng cuộc đời từ đây xa tắp.
Xe tang đi, xin đường chớ gập ghềnh!
Không gian ôi, xin hẹp bớt mông mênh,
Ảo não quá trời buổi chiều vĩnh biệt!
Và ngươi nữa, tiếng gió buồn thê thiết
Xin lặng giùm cho nhẹ bớt cô đơn.
Hàng cờ đen là bóng quạ chập chờn
Báo tin xấu, dẫn hồn người đã xế…
Ai chết đó? Nhạc buồn chi lắm thế?
Kèn đám ma hay ấy tiếng đau thương
Của cuộc đời? Ai rút tự trong xương
Tiếng nức nở gởi gió đường quạnh quẽ!
Sầu chi lắm trời ơi! Chiều tận thế!
Lâng lâng chiều nhẹ ghé muôn tai
Trong bóng chiều như mờ tiếng ai
Thổi lạc hương rừng cơn gió đến
Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài
Ôi nắng vàng sao mà nhớ nhung!
Có ai đàn lẻ để tơ chùng?
Có ai tiễn biệt nơi xa ấy
Xui bước chân đây cũng ngại ngùng…
Câm lặng. Hoa rơi cánh đợi chờ.
Chiều đi, ở lại mộng bơ vơ
Thoảng vòng tóc gió qua bên má,
Khiến động làn da rợn ý sờ.
Quanh quẩn mãi giữa vài ba dáng điệu
Tới hay lui vẫn chừng ấy mặt người
Vì quá thân nên quá đỗi buồn cười,
Môi nhắc lại chỉ có ngần ấy chuyện.
Đời nhạt tẻ như tàu không đổi chuyến!
Đứng xem ngoài hay quay gót nhìn trong
Cùng thuộc rồi bàn ghế ở trong phòng,
Và trong đó: những hồn quen biết quá!
Đời nghèo thế! Không dành tôi chút lạ…
Đến ái ân cũng hết cả đợi chờ;
Và mỗi ngày sau những giấc ngủ trưa
Mùng buông xuống không che sầu vũ trụ
À! Thế đấy, chốn hằng ngày cư trú
Ván bài đời may mắn chỉ ù suông
Ôi! Tâm tư ngăn giữa bốn bờ tường,
Chờ gió mới, nhưng cửa đều đóng kín!
Trên đây là những bài thơ thuộc tập Lửa thiêng Huy Cận mà chúng tôi muốn chia sẻ và giới thiệu với bạn. Thông qua tập thơ này bạn sẽ hiểu được những giá trị nhân văn mà nhà thơ muốn chuyển tải. Cũng như hiểu được tại sao ông lại được đánh giá cao như vậy trên thi đàn. Đừng quên đón đọc phần tiếp theo của tập thơ để tìm hiểu và cảm nhận bạn nhé!
Xem thêm: Nhà thơ Huy Cận và tập thơ Lửa thiêng (1940) nổi tiếng phần cuối