Văn Tế Ngạc Nhi (Nguyễn Khuyến)
Than ôi!
Một phút sa cơ, ra người thiên cổ.
Nhớ ông xưa:
Cái mắt ông xanh, cái da ông đỏ.
Cái tóc ông quăn, cái mũi ông lõ.
Đít ông cưỡi lừa, miệng ông huýt chó.
Ông đeo súng lục liên, ông đi giày có mỏ.
Ông ở bên Tây, ông sang bảo hộ.
Ông dẹp Cờ Đen, để yên con đỏ.
Nào ngờ:
Nó bắt được ông, nó chặt mất sỏ.
Cái đầu ông kia, cái mình ông đó.
Khốn khổ thân ông, đù mẹ cha nó.
Tôi:
Vâng lệnh quan trên, cúng ông một cỗ.
Này chuối một buồng, này rượu một hũ.
Này xôi một mâm, này trứng một rổ.
Ông có linh thiêng, mời ông xơi hộ.
Ăn uống no say, nằm cho yên chỗ.
Ới ông Ngạc Nhi ơi! Nói càng thêm khổ!
Năm 1873, sau khi Francis Garnier (Ngạc Nhi) bị quân Cờ Đen giết, triều đình nghị hoà với Pháp, các quan ta ở Hà Nội muốn tạo một hoàn cảnh thuận tiện cho việc giải hoà, bèn tổ chức lễ truy điệu viên sĩ quan Pháp tử trận. Được tổng đốc Hà Nội là Trần Đình Túc cử, Yên Đổ làm bài văn tế này. Lời văn rất mực trào lộng như miệng đối với đít (đít cưỡi lừa, miệng huýt chó). Bài văn tế này các quan không cho đọc, chỉ được phổ biến bằng khẩu truyền.
Có bản chép khác như sau:
Nhớ ông xưa:
Tóc ông quăn; Mũi ông lõ.
Ông ở bên Tây ngang tàng; Ông sang bên Nam bảo hộ.
Quan ông to, ông có lon vàng đeo tay; Công ông cao, ông có mề đay đeo cổ.
Mắt ông chiếu kính thiên lý, đít ông cưỡi lừa; Vai ông đeo súng lục liên, miệng ông huýt chó.
Tháng … ngày hai … ông ở huyện Thuỵ Anh; Tháng … ngày mồng … ông sang Thiên Bình phủ.
Ông, định giết thằng Đen; Để yên con đỏ.
Nào ngờ:
Nó chém đầu ông đi; Nó bêu mình ông đó.
Khốn nạn thân ông; Đ… mẹ cha nó.
Nay tôi:
Vâng mệnh các quan; Tế ông một cổ.
Xôi một mâm; Rượu một hũ.
Chuối một buồng; Trứng một ổ.
Ông ăn cho no; Ông uống cho đủ.
Hồn ông lên Thiên đàng; Phách ông vào địa hộ.
Ông ơi là ông; Nói càng thêm hổ!
Bài thơ hay các bạn vừa xem là bài “Văn Tế Ngạc Nhi” của tác giả Nguyễn Khuyến. Thuộc danh mục Thơ Nguyễn Khuyến trong Những Tác Phẩm Thơ Tiêu Biểu Và Nổi Tiếng. Hãy cùng đọc và thưởng thức những tác phẩm khác, còn rất nhiều những bài thơ hay đang chờ đợi các bạn!