Yến Lan mà một thi sĩ sở hữu một ngòi bút tinh tế và tài hoa. Ông tham gia cách mạng từ rất sớm ở quê hương và theo suốt chặng đường văn học bằng giọng điệu thơ cực kỳ đặc sắc. Sống giản dị, khiêm cung nhưng tài năng thi ca của ông phát lộ sớm và giữ được độ bền chặt, sâu đậm. Yến Lan là một trong những nhà thơ khởi xướng thơ tứ tuyệt. Cùng chúng tôi theo dõi những trang thơ của ông nhé!
Nội Dung
Mùa trở dạ, vườn tơ chờ trái đỏ.
Nắng lên đồi đỉnh tháp đứng chăn đê.
Đường dây thép chim về khao lúa trổ.
Dọc đường dài bụi đỏ phất mui xe.
Buồng phổi mới ngực phồng thân áo xám.
Trăng mái đường về hội nghị cơ quan.
Ôi Bình Định từ những ngày tháng Tám.
Bao đứa con xiêu lạc trở làng.
Chiều đại hội ráng lồng trên biếu ngữ.
Đời căng buồm vè xứ sở tự do.
Đường cách mạng thơm từng trang lịch sử.
Trong nhớ thương sông núi bớt mơ hồ.
Chim trắng lượn giàn, lá đang lát ngõ.
Mái hoa râm phường phố chục làm duyên.
Những hàng xén vừa nhún nha đến chợ.
Tin dữ bay về gương lược đổ nghiêng.
Cù lao Yến én bồng con chạy tổ.
Họng ca-nông ừng ực bãi Qui Nhơn.
Đường “Mười chín” cầu A dưng gãy đổ.
Móm giày đinh đến sục sạo chợ Đồn.
Người băng nẻo tuông qua lòng Bình Định.
Rứt quê hương như rứt tóc, rứt da.
Cuộc gian khổ đã bắt đầu nặng gánh.
Sông lại mong thuyền, tàu lại nhớ ga.
Người treo chiếu trên cành đa rễ phụ.
Người dìu cha nơi dịch xá lộ thiên,
Người vắt sữa lau mắt con gái ngủ.
Người đứng ngã ba úp mặt xin tiền.
Người khoả cát tính đoạn đường trụ số
Người ngóng chồng trong bát cháo tàn hơi,
Người thờ thẩn nhìn ánh đèn trong phố.
Người lạ lùng trước một quả vông rơi.
Người gối lưới mơ màu xanh nước biển
Người nằm rơm nhớ bụi mía chòi dưa
Người khâu giép tiếc mũi khoan bàn tiện.
Người nhẫm tiếng quà rao ngọt đường trưa.
Người ngồi nhắc nhịp đồng hồ quả lắc.
Người tưởng chuông, làm dấu hiệu Ba Ngôi,
Người nhớ sách, người nhớ hương, nhớ nhạc
Người nhớ người, người nhớ một làn môi.
Và Bình Định nằm thương em nhớ chị,
Ôm phố phường quấn quýt sắc trời xanh.
Một viên sỏi cũng cộm thành ý nghĩ.
Sáng trên đường chờ chận bước hôi tanh.
Gò lóc thịt đắp thêm nền chướng ngại.
Dứt đốt xương cầu lịm xuống dòng sông.
Chim tìm tổ dưới ngôi nhà đổ mái.
Chân ngựa còn quyến luyến cỗ xe long.
Tin hoả tốc bạt thếp đèn cửa quán.
Lửa mài gươm sáng rực xóm Lò-rèn,
Mẹ binh sĩ lòng khâu theo túi đạn.
Phòng tuyển binh người áo vải chân chen
Mõ lốc cốc, chó không còn tiếng sủa.
Quân lên đường chân đất bước như ru.
Quạnh hơi thở trong những nhà đóng cửa.
Cha mẹ phà đường, bà chúa tản cư.
Trai Bình Định ôm bom vào Tú Thuỷ,
Ngự đèo Nhong hay canh bãi Vân Sơn.
Gái quạt trấu cũng hoá thànhdũng sĩ,
cầu Bà Di đẩy dựng những toa goòng.
Đời co lại từng vắt cơm, nắm muối,
Hơi thở theo hồi kẻng, bóng đôi bồ.
Lòng Bình Định như go chèn chi rối,
Dệt lòng tin qua từng gút âu lo.
Tôi sống những ngày thân cò lặn lội.
Gánh gạo phá thành, đốt đuốc dời kho.
Cùng xứ sở chong ngọn đèn le lói,
Ngày như đêm tiếp mãi lửa căm thù.
Lan can đổ theo vọng lâu ba cửa.
Trăng đầu hôm im tựa trụ cờ cao.
Vườn gòn rộng như gian phòng goá bụa.
Dơi lạc đường về, thành luỹ đi đâu!
Hồn tôi trải: đây lầu chuông xóm Đạo.
Đây cây me Ty Niết, góc sân banh.
Đây từng ụ đất trơ màu hoang đảo.
Đem nhớ thương đỡ dậy những tâm tình.
Bài thơ nhỏ gửi qua tay bạn trẻ,
Tôi viết bên bia gãy nắng ngang đầu.
Từng nét chữ vùng lên hồn sóng bể;
Hải cảng lòng tôi chờ giặc đến chìm tàu.
Chân đi giữa những phố phường trống trải.
Xẻng cuốc người về áo lạnh hơi sương.
Trong bụi bậm những buổi chiều phá hoại.
Tôi ngạc mùi than khói ngất công trường.
Phấn vôi rã đã bay về chín hướng.
Rải căm hờn qua bãi thẳm rừng cao.
Ôi Bình Định khi thành quan ngã xuống,
Mắt con người thêm rộng nẻo tìm sao.
Bữa cơm đợi tàu một ga con Thanh Hoá:
Ơn đất nước cho tôi còn trọn bữa:
Rau chấm tương, đậu rán, tôm kho,
Quá mức bình thường nhà giáo làm thơ
– Trường Nhật đóng – tiêu pha đang dè dặt…
Bữa cơm đợi tàu – quán tranh nên đất
Khay gỗ vuông, đũa trúc, bát sành.
Đôi quả ớt vườn, một lát mỏng chanh,
Bát nước vối thoảng thơm mùi hoa mộc.
Thanh đạm thế, nhưng bao nhiêu mời mọc
Cô quán khăn thao khôn đón được thêm người.
Khi ngoài kia, trên hai ngả ngược xuôi:
Gồng gánh, ẵm bồng, sân ga chật ních.
Từng tốp người đi, áo nâu bạc rách,
Tiếng thở dài hơn tầm mắt ngửng trông.
Đường chưa qua đã là bước đường cùng
Mà đất cũ không còn nên chốn ở,
Ôi mảnh đất khi xới lên từng thớ,
Nhìn chưa phai máu thịt của cha ông.
Chân trời kia, mắt họ ngùi trông.
Bóng nắng, giọt mưa đều còn xa lạ.
Họ đứng đó, nhớ từng gốc rạ,
Mà giữa lòng trống trải một lưng cơm.
Ngày mai,
Ngày mai trôi đến trốn xa hơn,
Trải năm, tháng chắc gì kiếm được!
Bữa cơm đợi tàu gượng nhai gượng nốt.
Tôi đứng lên dù chưa ấm chỗ ngồi.
Khi vé cầm tay bống lại sợ tiếng còi.
Xé thêm rách nhũng cuộc đời xơ xác.
Nhà giáo ngày xưa nay chuyên sáng tác.
Xuôi ngược đường vui, tuy áo chửa bạc màu,
Bỗng chiều nay lại đến đợi tàu
Căn quán nhỏ sân ga đầu xã
Trong bóng nắng hàng cây xanh nào lạ?
Nhưng vẫn đang còn đậu rán, tôm kho.
Cơm xới bát sành, khay gỗ đũa so;
Mùi vị cũ của miền quê Thanh Hoá.
Và rộn rịp từ đường thôn các ngã,
Khách đến ngồi chật ních quanh tôi:
Kẻ xới bát ăn, người gác chén mời.
Tay nải nhắc lên, ba lô đặt xuống,
Cái nhìn khẽ hay đôi môi ngập ngừng..
Vui đáy lòng dồn lên mỗi làn mi.
Để chuyến trở về thêm ngày vui mới;
Những nghiệm cho vụ mùa sắp tới.
Những cách chân nuôi ấm tổ, đông đân;
Những bài học hay làm êm đẹp xóm làng;
Những màu sắc cho cuộc đời trẻ lại…
Muốn dài mãi cảnh chiều nay chờ đợi,
Giữa đám người như chồi sáng, bóng râm.
Bữa cơm đợi tàu sau mấy mươi năm,
Nhai chậm rãi sao mà ngon thế.
Đón cốc nước từ tay anh bạn trẻ,
Tôi mỉm cười nhìn mái tóc đang xanh.
Giữa hai tôi – những bạn đồng hành.
Không cùng tuổi nhưng chung đồng một lứa
Mẹ lên tầng sân thượng
Phơi màn nôi cho con.
Rung dây nắng động mùa thu xuống
Bóng ngã giàn su phủ lá tròn.
Mái ngói quanh vùng nhấp nhô sóng đổ
Gác mẹ như thuyền – màn con buồm nhỏ..
Phút mơ màng thoáng hiện giữa làn mi,
Lòng đơn sơ cũng chợt nhớ điều chi.
Nhớ cánh màn thưa xưa từng gấp, mở
Mang cả xế chiều đè bao hơi thở,
Cánh so le miếng vá miếng chằm;
Năm lứa con chung một tấm màn
Trong tiếng mõ sưu, bên tràng súng giặc…
Vú mẹ thiếu cơm: núm mòn sữa tắt.
Con nằm nhay nát màn nâu…
Dưới giàn su cây lá bỗng thì thào,
Như thức dậy cùng đứa con thứ sáu.
Qua ánh trưa vàng giọng con như sáo,
Bay đi tìm mẹ quanh nôi.
Từ bên trên như nhìn thấy nụ cười,
Mẹ nghiêng xuống đùa con chiếc bóng.
Gác mẹ nắng xao – thuyền cỡi sóng,
Trắng nõn màn con – lộng cánh buồm.
Em đến xin hồng, hồng mới nụ
Đêm nay hồng nở, bóng em xa
Cầm em bữa trước, em không ở
Giờ biết làm sao cầm được hoa?
Trống làng còn giục hội xuân,
Nhớ nong tằm chín dời chân em về.
Nắng đeo theo đuôi tóc thề,
Tiếc xuân, chậm bước theo lề đường trưa.
Qua đồi, trời bỗng đổ mưa.
Chạy vào cổng miếu thì vừa gặp nhau.
Cởi khăn thấm nước mái đầu.
Mờ môi anh hé tiếng chào nào hay.
Đôi ta áo mỏng mưa dày.
Bước đi thì ướt, đứng đây ngại ngùng.
Ban đầu ngoảng mặt, xây lưng,
Mưa xiên, mái dột nên cùng chạm vai.
không ngờ anh nắm bàn tay.
Mắt em muốn cắt đuôi mày của anh.
Giăng đàn qua phiếm cây xanh.
Mưa hòa khúc nhạc, đôi mình so giây.
Tạnh rồi vẫn ráng ngồi ngây
Lòng em dưới trận mưa dày trỗ hoa.
Về nhà bủa đã lên tơ.
Lứa lằm xuân ấy vàng nơ ân tình.
Cùng xuân chân bén cỏ xanh.
Cánh đồng, bờ giếng, bóng hình theo nhau.
Anh khen em thắm môi trầu.
Đôi vai gánh dịu, đường khâu chi đều.
Lòng em như cành cây xiêu.
Kiểng chân anh hái đã nhiều đọt non.
Vượt qua tai ngóng miệng đồn,
Đôi đầu đến lúc trăng lòn so đôi.
Những ngày áo rách, cơm khoai,
Hai ta sớm đứng trưa ngồi khó khăn!
Canh gà rúc lạnh chiếu chăn,
Ngọn đèn không thắp tình thân đêm dài.
Chúng mình đôi hại trấu xay,
Xác xơ thân rác cả ngày gà bươi,
Nỗi hờn nước mắt không trôi,
Vách thưa khó kín những hồi xót đau.
Hôm nào em đi hái rau,
Nửa nia thóc giống phơi sau chái nhà,
Bất ngờ một trận mưa sa.
Chạy về, anh mắng anh la đủ điều.
Vạch từ manh chiếu, mẻ niêu,
Cộng rơm trong bếp, cánh bèo ngoài ao.
Đôi ta nào phải thớt dao,
Dã không có cá, làm nhau tội tình ?
Ra vườn vạch lá duối xanh,
Trông đồi xuân cũ, nhớ tình buổi xưa.
Trách trời sao lắm cơn mưa,
Cơn làm sum họp, cơn đưa rã rời!
Trách thân rồi lại trách người,
Rưng rưng giọt lệ, lau rồi lại sa.
Đêm sương lạnh áo, lạnh nhà.
Anh còn ngồi đó xót xa khác nào!
Vợ chồng, cái giận không lâu,
Xuân từ nghĩa trước, tình sau vẫn còn.
Đôi ta, chim lạc sương rừng,
Bình minh trở lại trông chừng đường xa.
Bây giờ em mới nghĩ ra:
Vì đời chật chội nên ta hẹp hòi.
Đời ta sắp đẹp lên rồi,
Xuân này mở hội bên đồi nắng thưa,
Giá trời lại đổ cơn mưa,
Đất có chân mà đất không đi
Đất lưu luyến bàn tay chăm chút
Ôi cái thuở mưa trôi đồi trọc
Hòn sỏi cộm đau lên thấu vai cày.
Người có tay nên bám vững đất này
Chiu chắt phân mùn lọc lên giống ngọt
Khoai nung núc và đậu vừng óng mượt
Gió bay lên hương vị của mùa màng.
Câu ca dao: “Múc đổ trăng vàng…”
Em lại hát giữa ngày nắng lộng
Hoa lạc nở dọc hàng xoan toả bóng
Con bê lồng, gió động phấn ngô bay
Dưa gối đầu ngang bãi ngủ say
Gà nhảy ổ – cả xóm thôn cục tác
Thôi mỏi cánh những đàn ong tìm mật
Lời võng ru chao bóng nhãn quanh vườn.
Lũng nhắn đồi, đồi nhắn ruộng nương
Hạt tách mộng theo vòng quay đất xới
Cả núi nữa, cũng xuê xoang sắc núi.
Từ trong xa soi đỉnh xuống gương hồ.
Máy quay phim trâu kéo lắc lư
Đá ong ửng đường chiều ỉo sẫm
Bầy chim ngói như những nắm cơm gạo cẩm.
Sà xuống đường nhặt hạt lại bay lên
Không gian tròn như bát ngửa hơi men
Khế chua chị nấu lá mùng tơi
Em ước cùng ăn đến trọn đời
Tang mẹ mãn rồi, bà mối dục
Chị đi, bát đũa cũng mồ côi.
Mẹ rằng:
Xưa khi sắm sửa lấy chồng
Có người bạn gái Hà-Đông
Đã dời chốn ngụ cư
tìm đến tặng món quà xứ sở
Chiếc quả sơn mài nho nhỏ
Lênh đênh từ miền Bắc xa xôi
Vượt qua những chân trời
Trên chuyến thuyền buôn
buồm giong gió bấc
Ra cửa sông Hồng tím ngắt
Mái chèo còn thấm phù sa
Giữa lòng khoan chưa tắt tiếng dân ca
Trong những xóm làng sương bay lúa trỗ.
Chiếc quả quang dầu sơn đỏ
Viền nhũ kim
nét bút thảo đề thơ
Khiến gật gù mấy cụ đồ nho
Gợn mơ ước những làn mắt biếc
Đám cứơi nhà nghèo
trống trải tường vôi mới quét
Màu quả vun lên như nốt ruồi son
Trên làn da e lệ gái tân hôn
Đêm ấy cùng chồng
câu chuyện có bóng hình của bạn…
Mẹ ơi
Con nhớ mãi những đêm xuân trăng sáng
Sắp hương hoa trong vật cũ vừa lau
Quê bạn ở đâu
Mẹ nào bước đến
Nhưng kể con nghe sao đầy lưu luyến
Sao nồng nàn những mối tình quê
Như chính mẹ đi
về
Trên xứ sở đã quen đường thuộc lối
Đây chân dép quai cong vào cửa ô Hà Nội
Đây màu chàm
“ai lên xứ Lạng cùng anh…”
Đây canh dài quan họ Bắc Ninh
Đây tà áo tứ thân lỏng dây xà tích
Mối lạt đỏ bánh cốm xanh
mùa xuân cổ tích
Hát trầu văn ru ngủ hội đền chùa
Những câu Kiều rúc trong giấc ngủ trưa
Những cành lộc lên đồng chiêm bát ngát
Ôi, quên sao được bao niềm khao khát
Miền ngoài kia
thành nỗi vấn vương
Như chuỗi ngọc tình thương
Như mâm vàng ý nhớ
Gần bốn mươi năm bao lần đổi thay chỗ ở
Đặt trên quang gánh kềnh càng
Từng mối dây mẹ cột mẹ ràng
Lòng cứ sợ sơn phai nhựa nhả
Tình cảm mẹ như cuộn tròn giữa quả
Mỗi lần mở nắp: xông hương
Qua một mùa xuân
thêm ít nắng sương
Vài giọt lệ
dăm trận cười sáng sủa
Dù thời gian xoá dần ánh đỏ
Bụi đời cuốn hết bài thơ
Nhưng màu quả xưa như mặt nhật mây mờ
Ngày ngày chiếu trên bến lòng của mẹ
Thương gậy trúc nay dò đường quạnh quẽ
Sau những ngày giặc đốt quê nhà
Chiếc quà không còn
con phải đi xa
Chỉ còn lại những bóng hình tin tưởng
Chắc lòng mẹ hằng theo mây nhìn xuống.
Gót con đi trên đất mẹ thương yêu
Sau những buổi chiều
Trong phòng họp con xưa
ngọn đèn không cháy
Con đi giữa thủ đô
trong một chiều tháng bảy
Trước hạn ngày ký kết hiệp thương
Giữa ba mươi sáu phố phường
Trên mỗi nét răn reo con đều nhìn thấy mẹ,
Con đều thấy mặt người gái trẻ
Người Phượng lâu ở tỉnh Hà Đông
Bốn chục năm xưa
khi mẹ lấy chồng
Gói tình bạn trong món quà mìền Bắc
Mang những nhớ thương dào dạt
Lòng chảy về hàng Lọng hàng Khay
Con bước vào ếây hiệu sơn mài
Mua chiếc qủa đem về tặng mẹ
Mắt theo tia từng mà sơn nét vẽ
Cảnh Hồ Gươm
Chùa Một Cột
Ba Đình
Một điệu múa xoè múa nón
một hình ảnh hoà bình
Một cảnh công trường
đống sắt ánh lên màu kiến thiết
Một đàn trẻ áo hoa mắt biếc
Một lá cờ che chiếc thẻ đồng xanh
Một tầng than ôm chặt bãi thuyền mành.
Hay một cảnh gì
đã nói đến những đổi thay
giữa ngày vui đất nước
Bên cạnh vai con
có những chuyên gia Trung Quốc
Liên Xô Tiệp Khắc Ba Lan…
Cũng đang chọn mẫu hàng
Kỷ niệm Việt Nam
quà tặng bà con quê quán…
Tháng bảy qua rồi
giờ đây phía trời trong mây rạng
Ba Lan, Tiệp Khắc, Trung Quốc, Liên Xô…
Những chiếc quả Việt Nam đã dạo các thủ đô
Về dưới mái nhà thân
không nóng lòng chờ đọi
Những chiếc quả của con
Cho đến hôm nay rộn ràng xuân mới
Chưa về thăm được mẹ miền Nam
Chiếc quả của con
như một giọt máu bầm
Đang đọng cứng dưới lưỡi dao chia cắt.
Chiều nghe chuông chở rét qua sông
Chiều mong lời vui ở cánh đồng
Tre nhại thi nhân trong xóm lạnh
Chợ tàn tiễn khách với lều không
Ai nhại dùm ta tiếng võng đưa
Của bao người mẹ tự bao giờ
Những chiều năm xửa năm xưa ấy
Trong lúc ngoài trời “lén đổ mưa”
Nắng chiều nay bặt tiếng xuân tiêu
Thôi hát cùng em điệu hát chiều
Thôi tiễn cùng em người lữ khách
Bạn về đợi bạn chốn đìu hiu
Hoa chiều đã nhạt cả mùi hương
Nhạt cả lời chim ở vệ đường
Em nhớ anh ơi, mười tám tuổi
Những người mười tám phải lang thang
Cành xoan lá bỗng thưa.
Lạnh từ trong kẽ vách.
Gió tháng chạp đang lùa.
Tin xuân chim đã mách.
Nhớ ngày này năm ấy.
Đường chiều máu đã ghi.
Giặc châm ngòi lửa cháy.
Anh bỏ làng ra đi.
Chiều nay anh ỏ đâu ?
Dang đến mùa cơm mới.
Trên đồi xưa đá sỏi.
Khoai sắn đã chen mầu.
Chiều nay anh ở đâu ?
Con mương dài lại chảy.
Trắng men bờ ruộng cấy.
Hò giã gạo canh thâu.
Lớp bình dân đèn mọc,
Thoi vải chuyền trên khung.
Con nằm ngủ giữa lòng.
Mẹ ngập ngừng tiếng đọc.
Cán bộ xa về nhà.
Câu chào xao rặng trúc.
Lửa phật phồng tiếng loa.
Xóm làng đang cứu quốc.
Chiều nay anh ở đâu ?
Bụi phá đường chẳng quyến.
Đêm liên hoan vắng tiếng.
Buổi bình nghị không vào.
Chiều nay anh ở đâu ?
Súng đèo xa nổ dội.
Đoàn dân công, bộ đội.
Rừng thẳm lá che đầu.
Trông anh rèm lòng lạc.
Nhớ anh chiếu trễ giường.
Đèn leo lét đêm sương.
Mâm cơm thừa đũa bát.
Tin anh lấm bụi đường..
Hay núp trong rừng lá.
Kháng chiến vùng xa lạ.
Địch hậu hay tiền phương!…
Tin anh lạc trong thành.
Tin anh đang bị bắt.
Không bao giờ tin anh
Cầm súng canh đồn giặc.
Đến đây còn ấm nắng ngàn
Đồi son khướu hót cơ quan lá gài.
Sách thơm tủ kính mới bày,
Sân trường cô Thái giảng bài tiếng Kinh.
Thành cầu bóng nước rung rinh.
Bàn xa chiếc cáng hộ sinh trầy về.
Cửa hàng lâm sản mây che.
Ngựa thồ nối bước bên lề bướm bay.
Gặp người bạn cũ cầm tay,
Chỉ qua dốc núi: mai này lên cao,
Tiếng anh lẫn giữa tiếng chào
Kẻ qua sông mã, người vào Điện Biên;
Đôi bồ chị gái Hưng Yên.
Chiếc rương cành kiến cô em Thái Bình
Tiếng cười bản Thái dồn quanh,
Màu khăn “piêu” đã hoá thành niềm vui.
Tá chào người ngược, ta xuôi.
Giữa hoa ban trắng núi đồi miền Cao.
Trên đường “sóng chụ sôn sao”
Miền xuôi thêm những môi đào gởi lên.
Dốc cao vẳng một tiếng khèn
Chàng trai Mèo tự Pha Din đến gần.
Qua đây trùng điệp núi ngàn.
Nghe rung là biếc âm vang tiếng người
Gửi bạn vào xuân, hương cúc thoảng
Thung sâu bặt tiếng búa son tràng
Quyên đôi rỉa cánh chòm mai nhún
Câu đối trưng lên ánh nhũ vàng.
Ông lục thơ xưa trong sách cũ
Cháu tìm khoe áo với đàn anh
Ngoài sân lơ lửng nêu xe tóc
Lạc ngựa luồn trong ngõ trúc quành
Chùa bên vẳng lại tiếng chuông ngân
Ẩn hiện bờ lau cát trắng ngần
Đò chở sang sông hai quả bánh
Của người thôn nữ viếng tình nhân
Giải khăn cô gái bay trong gió
Khúc khích cười sau vạt áo bà
Lúc nãy lên chùa dâng lễ phật
Vô tình để ố vết chu sa.
Người cũ năm nay đâu hút bóng
Ngõ thôn vòm trúc vẫn che ngang
Ta đi nhặt cánh tầm xuân rớt
Của khách chơi hoa rải dọc đàng.
Cỏ gợn, đồi dâng sóng nhẹ
Sương mai gió lộng màu xanh.
Xóm thôn như nổi thuyền ven bể,
Một góc Ba Vì nắng chớm hanh.
Cô em xua bò
Ăn men lũng núi,
Cởi nón ngồi đan lá dứa tơ.
Nghe máy nông trường quay nước suối,
Anh chàng đội mũ nhà binh,
Ngược gió rồ ga máy kéo,
Rút khăn lau nửa nụ cười tình,
Nhìn đất lật lên từng thớ dẻo.
Cỏ xanh tiếp cỏ – xanh một màu
Mơ trong lòng người mơ khác nhau.
Em đã thành xã viên hợp tác,
Mơ được lái cày thay sức trâu,
Anh vỡ tiếp đồi chè bát ngát,
Mơ mẹ miền Nam ra kén dâu.
Xanh xanh cỏ một màu,
Con mắt nhìn nhau, nối ý nhau:
Thế rồi… Tiệc cưới – Tuần trăng mật
Bò em ăn gửi ngựa nông trường…
Thế rồi… nghỉ phép sau mùa lạc
Anh đến nhà em kê chiếc rương…
Câu chuyện đang còn mơ có thế,
Đơn sơ như cỏ ven đồi,
Nhưng suốt bao nhiêu thế hệ,
Bắt đầu đây xanh những ngày vui,
Em đi bờ bãi cũng theo đi
Sóng lặng trường giang trải phẳng lỳ
Từ ấy lòng anh làm cổ độ
Câu thơ chờ đợi hoá chòm si.
Nhà năm sáu mái lẫm trong mây
Vách núi âm vang một nhịp chày
Đàn bướm ra ràng chưa thuộc lối
Theo anh địa chất dẫn đường bay
Mô gò cằn mấy bụi dứa hoang
Nơi hằng ngày ghé nghỉ Phan Dương
Một lưỡi rựa cùn mắc trên gánh củi
Quen thuộc quá với những lời than tủi
Người đã nghèo, gò cũng chẳng giàu hơn
Chỉ nhìn nhau thầm lặng, héo hon.
Bỗng một sáng gò nghe anh khẽ hát
Ôi tiếng hát rợp màu tươi mát
Cỏ nương ngô lay rung phấn cờ
Cỏ đồng khoai cuộn vồng củ, nhấp nhô
Cỏ ruộng nước uốn cần câu lúa mẩy
Anh bạn nghèo ơi, có gì vui vậy
Trên mảnh quê này bao lớp ông cha
Cuốc vào đâu cũng gặp đất gan gà
Tiếng sỏi sạn cộm vào gan ruột ?
Nhưng
Buổi sáng ấy cái nghèo đã hát
Bên đôi ky thế gánh củi cành
Và lưỡi cuốc han thay lưỡi rựa trành
Ấy bởi Phan Dương đã một đêm nghĩ kịp
Đất nghèo, đất kiệt
Đất cũng như người
Phải thay đổi cuộc đời
Từ trong hòn đất
Một gánh củi không nuôi ba ngày công chặt
Cả giải đất cằn không nuôi số người sống chật
Đời cha xưa đất hút hết mồ hôi
Con cháu giờ đây phải xoay lại thế bồi
Từ đấy, trên mô ngày ngày đến trải
Những gánh nặng lặc lè trong nắng cháy
Đất – ô hay, đâu thiếu đất trên gò ?
Không – Đất mùn đen lẫn đất đỏ phù sa
Đất sực mùi sình, đất ngầu nước hến
Ôi, đất, đất như người thương đã đến
Mặt gò cằn bỗng rạo rực hơi men
Cánh ong nào theo mật dõi bay lên.
Rồi tay trồng trọt nối theo tay bồi đắp
Gò nằm nghe gió lay tược bắp
Dòng nhựa con chuyến nhẹ vồng khoai
Chồi hạt non he hé tách mày.
Bè bạn, xóm giềng thương anh lận đận.
Giúp chiếc nón, nhưng che sao hết nắng
Khắp mặt gò cơn hạn cũng lần sang
Nỗi tai ương của cả mùa màng.
*
Nhưng đôi vai vẫn dày công gánh vác
Nước xa quá, sòng không khau tát,
Ôi Phan Dương như gà trống nuôi con
Vừa tục, vừa bươi, vừa sẻ rộng cánh tròn.
Và gà bố đã thấy bầy con lớn
Nhưng biết trước sẽ có ngày ươn ốm
Còn gì đâu bồi dưỡng cho nbau
Mảnh đất này thiêu cả bãi phân trâu.
Tay gác trán, tay lần ra đầu mối
Sao mướp lại sai trên hầm lấp chuối
Sao vỉa rừng lá ủ, cỏ xanh hơn
Sao nấm dày đơm trên những bài tranh mùn
Sao ? Sao, sao… với ngang trời Bắc đẩu
Qua mái dột hiện lên từng dấu
Phân xanh, phân xanh, nào mất tiền mua
Bờ bãi ơi, cho ta tự bao giờ
Nay mới biết, phải nhanh tay tìm nhận
Cảm ơn, cảm ơn, bãi bờ lênh láng
*
Đã nghe chim se sẽ gọi bầy
Đàn ong về tìm mật tận nơi đây
Người bạn láng giềng ngồi lảy ngô anh biếu
Nghe bếp anh thơm mùi khoai dìu dịu
Biết mùa sau anh có bát cơm đầy
Lây niềm vui, thúc đẩy đến nghìn tay
Màu tươi mát đang vun cao gò đất
Phải được một ngày chuyền nhau rải khắp.
Rồi một hôm mò gò lại lắng nghe
Tiếng hát vang lừng lên khắp đồng quê
Át cả làng xa hơi bom đạn giặc
Ôi tiếng hát rợp màu tươi mát
Có nương ngô lay rung phấn cờ
Cỏ dồn khoai cuộn vồng củ nhấp nhô
Cỏ ruộng nước uốn cần câu lúa mẩy
Như từ buổi sáng hôm nào ấy
Tiếng Pha Dương giữa đôi bụi dứa cằn
Hát, nhằm vào giặc đói tiến quân.
I
Ama T’rang-lơng – Ama T’rang-lơng
Trên đỉnh nào chon von
Tiếng hãy còn gọi thét
Đêm nay, đêm Trường Sơn
Lá lên màu lửa thiếc
Người có nghe suối đàn
Và âm vang đá nhịp
Thành nỗi vui mừng
Chào đoàn du kích.
Đêm nay: Đêm Trường-Sơn
Đêm trước ngày sấm sét
Ama T’rang Lơng – Ama T’rang Lơng
Đang về với cháu con
Theo cụ Hồ giết giặc
Có phải Người gọi tên:
Gia-Rai
Vâng, Gia-Rai có mặt
Từ phía hừng đông
Đến phơng trời tắt
Rẫy chồm qua tiếng cồng
Buôn hút mờ tầm mắt
Đất rộng, người đông
Chông dài, giáo sắc
Có phải Người gọi tên:
Ê-đê
Vâng, Ê-đê xin thưa
Khắp Cao Nguyên Đắc Lắc
Rừng già ken trận mưa
Suối dài tung bọt thác
Gió vướng tiếng chiêng khua
Trời quay theo mũi mác
Cung nỏ luôn sẵn chờ
Căm thù không thể tắt
Có phải Người gọi lên:
Ba-na
Vâng, Ba-na chẳng chậm
Người đi rền bước sấm
Từ miền xanh lá nhao
Xuôi về miền cỏ ấm
An Khê ngăn đèo cao
Người vòng qua vực thẳm
Ná bền, khiên nặng
Lời thề khắc sâu.
Có phải Người gọi tên
Kìa như núi mọc
Xê-đăng – Ka-tu
Mơ-nông – Cơ-ho…
Rắp rắp cung tên
Ùn ùn khiên mộc
Đội lên rừng xanh
Bao nhiêu dòng ngành
Hoà chung tiếng nói
Kết chung mối tình
Nhằm thù lao tớ.
II
Đêm nay, đêm Trường Sơn
Đêm ngày mai đất sét.
Đêm còn nóng hơi bom
Tiếng Ngô Mây đang thét.
*
Đêm phát rẫy ngoài buôn
Lưng còng trong gió hút
Hai tháng mẹ nuôi quân
Chờ lửa thiêu Tà-mực.
*
Đêm trườn qua Hải Vân
Gài mìn trên đá trợt
Bao đoàn tàu giặc lăn
Dưới tầm tay Bùi Chát.
*
Đêm quắc mắt lửa giăng
Ama Hân nhìn giặc
Này lá phổi, buồng gan
Bắn đi quân tàn ác
Đừng hòng phỉnh bàn chân
Nhích lên dù nưa tấc
Ảnh Cụ, đầu tao nâng
Chân tao không thể đạp.
*
Đêm đỏ núi Chư-lây
Tạo ra anh hùng Núp
Thoát dân khỏi rào vây
Dời làng theo mạch nước
Moi rẫy vẹt đầu tay
Nhịn muối vàng con mắt.
Mười ba bận dựng làng
Nghìn ngày chờ bộ đội
Đá ơi mày biết lăn
Hãy chặn đường giặc tới.
Lúa ơi, đừng sợ Giàng
Ta cùng gieo mùa mới
Lô-pang, a! lô-pang
Cơm mặn rồi vị muối
Suối ơi, ta gài đàn
Gảy cho rừng vui với.
Nơi cán bộ cụ Hồ
Bày anh em đánh Pháp
Nuôi đỏ bếp Hà Ro
Biến nương thành ruộng ngập.
Vót nhọn núi Tơ Ngo
Quyết làm nên bão táp.
Có những bàn tay nhẹ tưởng mây
Run run đưa gửi, cũng giờ này
Một vài ý nghĩa theo lời địch
Không biết về đâu lắm khắp cây
Thấy những bàn tay như đóa hoa
Trong bao thần thoại ở muôn xa
Không tìm ai cả, trong như ngọc
Thả những chiêm bao nhà lại nhà
Có những bàn tay mang ngón tay
Lạc loài như một cánh chim bay
Mùa đông vèo gió qua bao ngón
Như tủa vào đau hạn vạn ngày
Bàn tay tôi – cả những bàn tay
Đã trải hồn sang bể mộng đầy!
Đã sống ngày hoa, vườn ngát rộng!
Đã mang trời nhạt, hứng mưa bay
Nhưng chẳng cùng chàng một tối êm
Dìu nhau say những phút trang nghiêm
Bàn tay khờ khạo vô duyên quá
Chỉ muốn tin nhau những nỗi niềm!
Trên đây chúng tôi đã chia sẻ đến các bạn những trang thơ đầy ấn tượng của nhà thơ Yến Lan. Đây là một thi sĩ nổi tiếng với những bài thơ tình cảm sâu sắc khiến bạn đọc mê mẩn và vẹn nguyên giá trị đến ngày hôm nay. Mời các bạn đón xem phần 3 cùng những bài thơ đặc sắc hơn nữa nhé! Thân Ái!
Xem Thêm: Trọn bộ những bài thơ hay nhất của nhà thơ Yến Lan phần 1