Nhà thơ Chu Mạnh Trinh (1862-1905) tự Cán Thần, tên hiệu là Trúc Vân, người làng Phú Thị, phủ Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên. Đậu tiến sỹ triều Thành Thái (1892). Làm quan qua các chức: tri phủ Lý Nhân, rồi án sát Thái Nguyên, án sát Hưng Yên, tổng cộng 10 năm (1893-1903). Sau đó cáo quan về làng, hai năm sau thì mất ở tuổi 44. Chu Mạnh Trinh có cốt cách một nhà Nho tài tử. Ông làm quan, nhưng chính sự phản động thời ấy nước mất dân cùng, bất công đầy rẫy, không cho phép ông thi thố hoài bão nước giàu dân mạnh, ông thành viên quan lười, thích ngao du hát xướng, xây dựng đình chùa, làm thơ vịnh truyện. Hành trạng ấy người khen kẻ chê. Khen là khen ông thanh khiết, thanh đạm, không về hùa với bọn thống trị, khéo léo giúp dân. Hồn thơ Chu Mạnh Trinh tiêu tao tinh tế, ông thiên về nội tâm cá thể hơn là hiện thực xã hội. Đọc thơ ông cũng cần một sự lắng lại, cảm thông, lắng nghe cho kỳ được một nỗi u hoài dăng mắc trong câu thơ.phongnguyet.info xin giới thiệu những bài thơ hay của ông.
Bài 1: Hương Sơn phong cảnh ca
Hương Sơn phong cảnh ca
Bài thơ: Tổng vịnh Truyện Kiều
Tổng vịnh Truyện Kiều
Cuốn ngỏ rèm xuân trải mấy sương,
Sắc tài chi lắm để làm gương.
Công cha bao quản liều thân thiếp,
Sự nước xui nên phụ nghĩa chàng.
Cung oán nỉ non đàn “Bạc mệnh”,
Duyên nay run rủi lưới Tiền Đường.
Hai bên vẹn cả tình cùng hiếu,
Đem bắc đồng cân đáng mấy vàng.
Nguồn:
1. Truyện Kiều và các nhà nho thế kỷ 19, Phạm Đan Quế, NXB Thanh Niên, in lần thứ ba, 2003
2. Việt Nam thi văn hợp tuyển, Dương Quảng Hàm, Bộ Quốc gia Giáo dục xuất bản, Hà Nội, 1951
Bài thơ: Cổ Loa hữu cảm
Cổ Loa hữu cảm
Bài thơ: Đề Dương quý phi từ
Đề Dương quý phi từ
Bài thơ: Tây Hồ cảm tác
Tây Hồ cảm tác
Bài thơ: Hồi 01 – Kiều chơi tết thanh minh
Hồi 01 – Kiều chơi tết thanh minh
Bài thơ: Hồi 03 – Kiều thề nguyền với Kim Trọng
Hồi 03 – Kiều thề nguyền với Kim Trọng
Bài thơ: Hồi 04 – Kiều cậy em thay lời
Hồi 04 – Kiều cậy em thay lời
Bài thơ: Hồi 17 – Kiều gặp Từ Hải
Hồi 17 – Kiều gặp Từ Hải
Bài thơ: Thuý Kiều oan trái
Thuý Kiều oan trái
Cùng với năm tháng, người dân hiểu và đánh giá đúng hơn nhân cách Chu Mạnh Trinh. Góp vào sự chiêu tuyết cho ông có vai trò của thơ văn ông. Qua thơ văn mà người ta hiểu nỗi lòng ông, hiểu tình thế của ông trong bức tranh thời thế. Tác phẩm Chu Mạnh Trinh không nhiều, nhưng cũng nhiều loại Nôm, Hán, thơ, văn… Có những bài nổi tiếng. Văn xuôi chữ Hán, ông có bài giới thiệu truyện Kiều mang nhiều kiến giải sâu sắc, tinh tế, cảm động về thân phận cô Kiều. Ông có cái nhìn tiến bộ, giàu nhân ái, cùng với Nguyễn Du, Chu Mạnh Trinh bênh vực và đề cao phẩm hạnh Kiều. Sau bài giới thiệu ông có bài Tổng vịnh Kiều Sắc tài chi lắm để làm gương và hai mươi bài vịnh hai mươi chặng của đời Kiều.